سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاههاپژوهش و نگارش کتب دانشگاهی2676-7503193620150321تحلیل انتقادی کتابهای مبانی جامعهشناسی در ایران12721973FAحمید عبداللهیاناستاد گروه ارتباطات دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهرانتقی آزاد ارمکیاستاد گروه جامعهشناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهرانJournal Article20150301در این مقاله، آموزش کتب مبانی جامعهشناسی از منظر معرفتشناسی علوم اجتماعی در ایران، در دوره 1377 تا پایان سال 1394 مورد مطالعه طولی<sup>(1)</sup> قرار گرفته است. این مقاله سعی دارد کتب جامعهشناسی را از منظر تأثیر شبکههای اجتماعی بر ساختارهای اجتماعی مورد تحلیل انتقادی قرار بدهد. به لحاظ نظری، از رویکرد ضرورت شیفت پارادایمی استفاده میشود چرا که این کتب کماکان به نیازهای رشته، پاسخ نمیدهند. به لحاظ روششناسی نیز به این نکته اشاره میشود که به لحاظ تاریخی کتب مبانی جامعهشناسی پس از شکلگیری این علم، در چهار دورة متفاوت منتشر شدهاند. بنابراین، تحلیل ما از این کتابها به عنوان واحد تحلیل نیز بر اساس این دورهها استوار است. همچنین، نوعی تحلیل محتوای مضمونی و تحلیل روایی از کتابها ارائه خواهد شد. به عبارت دیگر، مضامین و شیوة روایی کتب مبانی به عنوان واحدهای مشاهده انتخاب شدهاند. برخی نتایج نشان میدهند که با مقایسه تولیدات حوزه مبانی جامعهشناسی در طول 17 سال، میتوان گفت که نوعی گسست معرفت شناسانه بین آموزش جامعهشناسی در ایران و کشورهای دیگر دیده میشود. این کتب قابل مقایسه با ضرورتهای اجتماعی در ایران نیستند. به نظر ما بخشی از این نقص معرفتی را باید در مبانی آموزش جامعهشناسی یعنی در کتب مبانی جامعه شناسی جستجو کرد. شاهد این ادعا بازتولید مطالب قدیمی است که هنوز در سال 1394 در کتب مبانی دیده میشود.سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاههاپژوهش و نگارش کتب دانشگاهی2676-7503193620150321آسیبشناسی درس مرجعشناسی و روش تحقیق در ادبیات فارسی284721974FAطیبه صابریدانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکردJournal Article20150224پژوهش و پرورش پژوهشگران زبده در جهان امروز اهمیت بسیاری دارد و هر ملتی که بتواند به نحو شایستهتری از نتایج تحقیق پژوهشگران خود بهره ببرد، در جایگاه علمی بالاتری قرار میگیرد. در این میان در رشتۀ زبان وادبیات فارسی ـ که بسیار گسترده است و به علوم دیگـری نیز مرتبـط میشود ـ نیـاز به تولیـدات علمـی و پرورش پژوهشـگران بیشتر احساس میشود. از اینرو، در دورۀ کارشناسی این رشته، درسی با عنوان مرجعشناسی و روش تحقیق در ادبیات گنجانده شده است. اما این درس مشکلاتی دارد که سبب شده است تا از میزان کارآمدی آن کاسته شود. در این تحقیق سعی کردهایم تا این مشکلات، علل بهوجود آمدن آنها و راههای بهبودشان را شناسایی و مطرح کنیم. نتایج این تحقیق که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از اطلاعات حاصل از پرسشنامه انجام شده است، نشان میدهد که این اشکالات به سرفصل، کتابهای موجود در بازار و همچنین شیوۀ ارائۀ آنها مربوط میشود.سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاههاپژوهش و نگارش کتب دانشگاهی2676-7503193620150321نقد و بررسی سرفصلهای «کارگاه فرهنگنویسی» و ارائة طرح تدریس و تنظیم درسنامة آن486621975FAمرضیه مسیحیپوردانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی و پژوهشگر مؤسسۀ لغتنامۀ دهخداندا حیدرپوردانشآموختة دکتری زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر مؤسسۀ لغتنامۀ دهخداJournal Article20150407شورای برنامهریزی آموزش عالی برای تغییر در برنامههای رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، مهارتهایی از قبیل فرهنگنویسی را جزو برنامههای مصوب قرار داده و سرفصلها و منابعی را برای آن ذکر کرده است. نویسندگان این گفتار ضمن پذیرفتن این ضرورت و تأکید بر لزوم آموزش چنین مهارتی، به نقد این سرفصلها و منابع میپردازند و پس از توصیفی کلی از این فن و دانشهای پیشنیاز آن، پیشنهادهایی را برای بهترشدن کیفیت آن ارائه میدهند. در این مقاله ضمن بررسی اجزاءِ مندرج در سرفصل مصوب «کارگاه فرهنگنویسی» و بیان کاستیهای آن، درسنامهای مناسب تهیه شده و سپس تمرینات گروهی و کارگروهی ارائه شده است. همچنین براساس دو شیوة مرسوم فرهنگنویسی در بخش فرهنگنویسی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و نیز مؤسسة لغتنامة دهخدا، دو روش برای تمرین و بهکارگیری آموختههای دانشجویان پیشنهاد شده است به این امید که سبب بهترشدن کیفیت آموزش زبان فارسی شود.سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاههاپژوهش و نگارش کتب دانشگاهی2676-7503193620150321مقایسۀ کتابهای انگلیسی با اهداف ویژه برای دانشجویان رشتههای مهندسی، علوم انسانی و پزشکی در دانشگاههای ایران بر اساس طبقهبندی اصلاحشدۀ بلوم678921976FAسعید مهرپوردانشیارگروه زبانهای خارجی و زبانشناسی دانشگاه شیرازمحبوبه سعادتاستادیارگروه زبانهای خارجی و زبانشناسی دانشگاه شیرازسارا جعفریکارشناس ارشد آموزش زبان انگلیسیJournal Article20150410پژوهش حاضر به بررسی سه کتاب انگلیسی با اهداف ویژه از نظر فراوانی سطوح شناختی طبقهبندی اصلاحشدۀ بلوم میپردازدکه در مقطع کارشناسی برای دانشجویان رشتههای مهندسی، علوم انسانی و پزشکی در ایران تدریس میشود. بدین منظور، ابتدا بر اساس تعاریف، شش سطح شناختی در طبقهبندی اصلاحشدۀ بلوم و برای افعال مربوط به هر یک از این شش سطح یک الگوی کدگذاری تهیه شد. سپس تمام فعلهای موجود در تمرینهای این کتابها بر اساس این الگو کدگذاری شدند. پس از آن، فراوانی و درصد کاربرد این سطوح در هر کتاب محاسبه و از طریق آزمونهای یک متغیری و دو متغیری مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که در هر سه کتاب تنها به مهارتهای شناختی سطوح پایینتر توجه شد؛ در حالی که مهارتهای شناختی سطوح بالاتر در این کتابها اصلاً وجود ندارند. علاوه بر این، اگرچه سطح «درک کردن» پربسامدترین مهارت شناختی در هر سه کتاب است، توزیع افعال بهکار رفته در تمرینهای سه کتاب، الگوی نظاممندی از ارائۀ سه مهارت شناختی سطوح پایینتر را نشان نمیدهد.سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاههاپژوهش و نگارش کتب دانشگاهی2676-7503193620150321رویکرد سامانمند کمّی در شناسایی کتابهای برتر روش پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی9011121977FAمهدی ناظمیدانشیار دانشگاه جامع امام حسین و مسئول گروه اندیشه و مطالعات فرهنگیحامد زندیاستادیارگروه دروس عمومی دانشگاه تحصیلات تکمیلی در علوم پایه زنجانJournal Article20150410با توجه به کاستیهای رویکردهای سنتی در جستوجوی منابع پژوهش، ازجمله روشننبودن سنجههای کیفیت و نیاز به مستندسازی پژوهشهای حساس به معتبرترین آثار علمی، در سالهای اخیر اهمیت اتخاذ رویکردی قابل دفاع افزایش یافته است. در این نوشتار با اتخاذ رویکردی سامانمند و کمّی، پرارجاعترین منابع روششناسی پژوهش در علوم انسانی و علوم اجتماعی شناسایی میشود. در ابتدا با بهکارگیری پرکاربردترین واژههای کلیدی مرتبط با موضوع روششناسی پژوهش، با استفاده از نرمافزار پابلیش اور پریش (نگارش ۴.۱۴.۱)، جستوجوی اینترنتی در پایگاه گوگل اسکالر و مایکروسافت آکادمیک انجام شد که حاصل آن فهرستی افزونبر 131 هزار منبع علمی بود. پس از حذف دادههای همانند و دادههای نامرتبط و مرتبسازی دادهها بر اساس شمار ارجاع در سال، فهرستی از پرارجاعترین کتابهای نوین روش پژوهش تهیه و نتایج با یافتههای رویکرد سنتی و سامانمند کیفی در شناسایی کتب برتر تطبیق داده شد. یافتهها حاکی است که فهرست بهدستآمده با فهرستهای برآمده از روشهای دیگر اشتراک اندکی دارد؛ این در حالی است که کتب این فهرست تمامی معیارهای مدّون کیفیت در علم کتابشناسی را دارد. این مقاله با بررسی مزایا و معایب بهکارگیری شمار ارجاعات، بهعنوان معیاری برای گزینش، نتیجه میگیرد آمیزهای از دو روش سامانمند کمّی
و کیفی نتایج اطمینانبخشتری ارائه میدهد. درنهایت، پیشنهادهایی برای بهکارگیری یافتهها برای تدوین کتب دانشگاهی در ایران ارائه شده است.سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاههاپژوهش و نگارش کتب دانشگاهی2676-7503193620150321نقد و بررسی کتاب مختارات من الشعر العربی الحدیث، اثر مصطفی بَدَوی11213121978FAقاسم مختاریدانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراکمطهره فرجیدانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربیJournal Article20150415از دستاوردهای نقد ادبی آگاهی از کیفیت و نقاط ضعف و قوت منابع علمی است. کتاب مختارات من الشعر العربی الحدیث، به کوشش مصطفی بَدَوی، حاوی گزیدههایی از اشعار معاصر عربی است که علاوهبر ارائة مقدمهای ارزشمند در شرح و تحلیل جریانها و مکاتب ادبی، به معرفی شاعران برجستة هر مکتب و ارائة نمونههایی از اشعار آنان پرداخته است. محور کار نویسنده توجه به جریانهای ادبی و تقسیم شاعران بر مبنای گرایشهای ادبی آنان است. مقالة حاضر ضمن معرفی این کتاب، آن را در دو محور شکلی و محتوایی بررسی و نقد میکند؛ سپس بر اساس شاخصهای مهم نقد و ارزیابی کتاب، میزان تناسب و میانگین موفقیت کتاب را در هر شاخص با ترسیم جدول و نمودار نشان میدهد. مؤلف نمونههای اشعار را بسیار هوشمندانه انتخاب کرده که بیانگر خلاقیت و تسلط وی بر شعر معاصر عربی است. ولی از آنجا که هیچیک از آثار و نگاشتههای موجود را نمیتوان فراتر از دایرة نقد و ارزیابی یافت، این کتاب با همة جنبههای مثبت، معایب و کاستیهایی دارد؛ مانند فقدان شرح و تحلیل اشعار، بیتوجهی به شعر مقاومت، ارجاع ندادن به منابع و نداشتن پاورقی. بنابر بررسی نگارندگان این مقاله، کتاب شذرات من النظم و النثر فی العصر الحدیث تا حد بسیاری پاسخگوی این کاستیهاست و پیشنهاد میشود کتاب جدیدی که نقاط مثبت هر دو کتاب در آن باشد تألیف شود.