پژوهشی در ضرورت تدریس زبان و ادبیات فارسی به دانشجویان مترجمی عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکدة تحقیق و توسعة علوم انسانی «سمت»

چکیده

علاوه ‌بر رشته‌هایی که در مقاطع مختلف، به‌ویژه کارشناسی، برای آموزش زبان‌ها و ادبیات خارجی در ایران تأسیس شده، رشته‌هایی نیز با عنوان «مترجمی» ایجاد شده است؛ مانند مترجمی زبان عربی، مترجمی زبان انگلیسی، و مترجمی زبان آلمانی. به دلیل اینکه در ترجمه، تسلط بر زبان‌های مبدأ و مقصد ضروری است و در ایران، اصولاً یکی از دو زبان مبدأ یا مقصد برای ترجمه، زبان فارسی است، آشنایی با معیارها و ویژگی‌های زبانی و ادبی فارسی به ‌عنوان زبان مادری اهمیت دارد. در این مقاله، پس از طرح مهم‌ترین ویژگی‌ها و اطلاعات مربوط به زبان و ادبیات فارسی که دانستن آن برای مترجم ضروری است، به طور خاص، دروس و سرفصل‌های مصوّب رشتة مترجمی زبان عربی معرفی و بررسی می‌شود. برنامة درسی سایر رشته‌های مترجمی نیز در این قالب و با توجه به ناهمگونی‌شان قابل بررسی است. حاصل این پژوهش نمایانگر ناآشنایی برنامه‌ریزان درسی با ویژگی‌های زبان و ادبیات فارسی، اهمیت شناخت آن در ترجمه و نبود مدیریت و نگرش علمی واحد در طراحی سرفصل‌های رشته‌های مترجمی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survey on Necessity of Teaching Persian Language and Literature to Arabic Translation Students

نویسنده [English]

  • Abdolrasoul Forutan
Assistant Professor of the Department of Research and Development in the Humanities
چکیده [English]

The purpose of this study is to investigate the content of the course of research and statistics in educational and psychological sciences. For this purpose, 22 universities from the prestigious ones ranking in the Scimago and Shanghai rankings, and the syllabus and books used to teach the research method in psychology and education were analyzed. The research method in this study was content analysis. Data were collected using a researcher-made checklist based on a list of books and university curricula in psychology and educational science. Findings indicate that the largest part of the list of books and courses of the universities goes for ethics of research, psychology as a science and a variety of experimental methods. By examining the content of the list of books and syllabuses of prestigious universities around the world and by distributing thematically, we can help teachers identify the right content for compiling appropriate and needed community textbooks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Content analysis
  • research method
  • lesson plan
  • academic books
احمدی‌صفا، محمد و علیرضا امرایی (1390). «ارزیابی سرفصل درسی دورة کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی از نظر رشد توانش ترجمانی دانشجویان»، مطالعات زبان و ترجمه، شمارة 3، ص 29ـ50.
اقبال آشتیانی، عباس (1388). تاریخ مغول (از حملة چنگیز تا تشکیل دولت تیموری)، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
امامی، کریم (1372). از پست و بلند ترجمه، تهران: نیلوفر.
آذرنگ، عبدالحسین (1394). تاریخ ترجمه در ایران (از دوران باستان تا پایان عصر قاجار)، تهران: ققنوس.
بهرام‌بیگی، مهری (1380). «نگاهی به سرفصل‌های درسی رشتة زبان فرانسه (ادبیات و مترجمی)»، سخن سمت، شمارة 7، ص 89ـ97.
پرورش، شهرزاد، حسین پیرنجم‌الدین و اکبر حسابی (1395). «لزوم به‌سازی روش‌های تدریس دروس ترجمة عملی: طرحی برای تدریس ترجمة ادبی»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شمارة 39، ص 1ـ25.
پورخالقی چترودی، مهدخت (1388). «فارسی عمومی؛ فرزند ناخوانده»، ارج‌نامة غلامحسین یوسفی، به کوشش محمدجعفر یاحقی، تهران: میراث مکتوب.
تاج‌بخش، نسیم، لطافتی، رؤیا و ناهید جلیلی مرند (1396). «نگاهی به مشکلات دانشجویان رشتة مترجمی زبان فرانسة دانشگاه‌های ایران»، جستارهای زبانی، شمارة 2 (37). ص 171ـ195.
حسینی، صالح (1369). «لزوم انس با ادب فارسی در ترجمه»، نشر دانش، شمارة 58، ص 51ـ55.
حقانی، نادر (1383). «آموزش ترجمه: زبان‌آموزی یا مترجمی»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، شمارة 16، ص 59ـ74.
خطیبی، حسین (1375). فن نثر در ادب پارسی، چاپ دوم، تهران: زوّار.
رستگار فسایی، منصور (1395). انواع نثر فارسی، چاپ ششم، تهران: سمت.
سارلی، ناصرقلی (1387). زبان فارسی معیار، تهران: هرمس.
سالاری، زهرا و علی خزاعی فرید (1394). «ضرورت به‌روزرسانی سرفصل دروس کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی بر مبنای نیازهای بازار ترجمه در ایران»، مطالعات زبان و ترجمه، شمارة 20، ص 19ـ52.
سمیعی گیلانی، احمد (1395). نگارش و ویرایش، چاپ پانزدهم، تهران: سمت.
صادقی، علی اشرف و زهرا زندی‌مقدم (1394). فرهنگی املایی خط فارسی براساس دستور خط فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
صفارزاده، طاهره (1370). اصول و مبانی ترجمه، تهران: همراه.
صلح‌جو، علی (1389). «بحثی در مبانی ترجمه»، دربارة ترجمه، زیر نظر نصرالله پورجوادی، چاپ پنجم، تهران: نشر دانشگاهی، ص 37ـ53.
علیقلی‌زاده، حسین (1396). «ضرورت‌ها، اهداف و رویکردهای درس‌نامة فارسی عمومی در دانشگاه‌ها (مطالعة موردی: فارسی عمومی پیام نور)»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شمارة 41، ص 57ـ81.
فیضی، محمدخالد و هوشنگ خسروبیگی (1397)، پژوهشی در تاریخ ترجمة متون انگلیسی در ایران (از آغاز قاجاریه تا پایان دورة مظفری)، تهران: لوح محفوظ.
ناظمیان، رضا (1395). روش‌هایی در ترجمه از عربی به فارسی، چاپ دهم، تهران: سمت.
نجفی، ابوالحسن (1376). غلط ننویسیم (فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی)، چاپ هشتم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
نجفی، ابوالحسن (1389). «مسئلة امانت در ترجمه»، دربارة ترجمه، زیر نظر نصرالله پورجوادی، چاپ پنجم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ص 3ـ14.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (16/03/1394). برنامة درسی مقطع کارشناسی مترجمی زبان آلمانی، مصوّب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ، قابل دسترس در:
http://hes.msrt.ir/uploads/T_Education/1493294879_0.pdf
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (29/08/1396). برنامة درسی مقطع کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی، مصوّب شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، قابل دسترس در:
http://hes.msrt.ir/uploads/T_Education/1524306471_1.pdf
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (20/12/1391). برنامة درسی مقطع کارشناسی مترجمی زبان عربی، مصوّب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، قابل دسترس در:
http://hes.msrt.ir/uploads/T_Education/Educ_6417_0.pdf
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (2/7/1392). جدول دروس عمومی، مصوّب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، قابل دسترس در:
http://hes.msrt.ir/uploads/T_Education/1498628080_0.pdf
هاشمی میناباد، حسن (1396). گفتارهایی نظری و تجربی در ترجمه، تهران: کتاب بهار.
یوسفی، غلامحسین (1386). کاغذ زر: یادداشت‌هایی در ادب و تاریخ، چاپ دوم، تهران: سخن.
 
Hervey, Sàndor & Ian Higgins (1992). Thinking Translation, London & New York: Routledge.
Kussmaul, Paul (1995). Training the Translator, Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Lang, Margaret, F. (1994). “The Problem of mother tongue competence in the training of translators”, Paper presented at a Translation Studies Congress (Vienna, Austria, September 1992), pp. 1-7.
Li, Defang (2001). “Language teaching in translator training”, Babel, Vol. 47, No. 4, pp. 343-354.
Rahimy, Ramin (2010). “An evaluation of the effectiveness of the curricula for translation programs at the undergraduate and the graduate levels in Iran: Problems and suggestions”, Educational Planning, Vol. 19, No. 2, pp. 20-35.
Sohrabi, Sarah, Ramin Rahimi and Masoume Arjmandi (2015). “Efficiency of Iranian translation syllabus at BA level; deficiency: A New comprehensive model”, Advances in Language and Literary Studies, Vol. 6, No. 1, pp. 129-142.