نقد و تحلیلی بر کتاب «سکه های مسی ایران، فلوس دوره های صفوی تا قاجار»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار ،گروه تاریخ ، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

سکه‏ شناسی به‌عنوان دانش شناخت، بررسی و تبیین ویژگی‏ های شکلی و ماهوی نقود ملموس، از علوم جدیدی است که طی دهه ها‏ی اخیر، مورد توجه ویژۀ پژوهشگران ایرانی قرار گرفته و از این رهگذر، آثار برجسته‏ای در باب معرفی مسکوکات تاریخی کشور نگارش یافته است. در این میان، کتاب‏های تألیف‏ شده دربارۀ سکه ‏های مضروب از دورۀ صفوی به بعد، متنوع ‏تر هستند. بی ‏شک یکی از مهم‏ترین آثار مزبور، کتابی با عنوان سکه‏ های مسی ایران، فلوس دوره‏های صفوی تا قاجار است که در سال ۱۳۹۱ش به قلم بهرام علاءالدینی نگارش شده است. نگارندگان این پژوهش درصدد هستند که با رویکرد توصیفی­ تحلیلی، جوانب علمی و تحقیقاتیِ اثر مذکور را بررسی کنند تا به این پرسش اصلی پاسخ دهند که مهم‏ترین خصوصیات مثبت و منفی این کتاب، شامل چه مواردی است؟ یافته ‏های این مقاله نشان می‏دهد که بهرام علاءالدینی به واسطۀ برخورداری از تجربیاتی چندین ‏ساله در سکه ‏شناسی، موفق به نگارش کتابی مرجع دربارۀ مسکوکات مسین چکشی ایران طی دورۀ تاریخیِ معاصر شده که از امتیازاتش، معرفی فلوس‏های متنوعِ مضروب در تقریباً پنجاه مورد از دارالضرب‏های ایران، درج اوزان دقیق مسکوکات و تلاش متعهدانۀ نویسنده در راستای خوانش صحیح مندرجات آن‏هاست. با این حال، بی‏ اعتنایی علاءالدینی به امر ضروری ارجاع ‏دهی علمی، عدم ‏معرفی سکه‏ های مسین برخی از شهرهای جنوبی کشور همچون «کنگان» و «لنگه» و نهایتاً اتکای بیش از حد نویسنده به مجموعۀ شخصی خود و غفلت او از منابع معتبری مانند کتاب‏های «انتشارات کراوس» و گنجینه‏ های «انجمن سکه‏ شناسی آمریکا» و «موزۀ آشمولین» دانشگاه آکسفورد، اصلی‏ترین نقیصه ‏های اثر وی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A review and analysis of book “Persian Copper Coins, From Safavids to Qajars”

نویسندگان [English]

  • Seyed Reza Hosseini 1
  • Hasan Zandiyeh 2
1 Master of History (Persian Gulf Studies) University of Tehran
2 Assistant Professor, Department of History, University of Tehran
چکیده [English]

"Numismatics", defined as the knowledge of cognition, study and explanation of the structure and essence of tangible currencies, is one of the emerging sciences that has received special attention from Iranian researchers, particularly in recent decades, and prominent works on the introduction of the country's historic coins have been written as a result of their efforts. Among these works, the books written about coins minted from the Safavid period onwards are the most varied. Undoubtedly one of the most important of these publications is Persian Copper Coins, From Safavids to Qajars written by Bahram Alaedini in 1391 SH. The authors of this research are trying to investigate the scientific and research aspects of the mentioned work with a descriptive-analytical approach to answer this main question: what are the most important positive and negative features of this book? According to our research, Bahram Alaedini, due to his many years of numismatic experience, has succeeded in writing a reference book about the Iranian hammered coinage during the contemporary historical period. The advantages of this book are as follows: introducing the various coins minted in approximately 50 Iranian mints, recording the exact weight of the coins as well as the author's diligent effort to correctly read the contents of the coins. However, there are some flaws in Alaedini's book, including the following: ignoring scientific referencing which is essential, his failure to refer to the copper coins of some southern cities such as "Kangan" and "Lengeh", and finally the author's overreliance on his personal collection and neglect of reliable sources such as books published by "Krause Publications", collections of the "American Numismatic Society" and the "Ashmolean Museum" at Oxford University.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • numismatics
  • coins
  • falus
  • Bahram Alaedini
  • Iranian mints
بختیاری، س. (۱۳۹۶). اطلس جامع گیتاشناسی ۹6­۹7: راهنمای کامل جهان امروز. تهران: مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
برومند، ص. (۱۳۹۱). آسیب‏شناسی پژوهش‏های سکه‏شناختی در ایران: مطالعۀ موردی سکه‏های ایران باستان. تاریخ‏نگری و تاریخ‏نگاری دانشگاه الزهرا (س)، ۹۴، 1­۲۷.
حسینی، س.ر. (۱۳۹۹). واحدهای پولی ایران در عصر قاجار. تهران: پازینه.
حق‏صفت، ع. (۱۳۹۵). دو روی سکه: مجموعه سکه‏های ماشینی دورۀ قاجار ۱281­۱344 هجری‏قمری. تهران: عبدالعزیز حق‏صفت.
دقیقی، م.ق. (۱۳۸۳). تاریخچۀ ضرب سکه در آذربایجان غربی. همایش دوم ایران‏شناسی (اقتصاد ایران)، 176­۱93.
دهخدا، ع.ا. (۱۳۷۷). لغت‏نامه. جلد هشتم (دور­ زراح) و نهم (زراد­ شمس). تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رزم‏آرا، ح.ع. (۱۳۳۱). فرهنگ جغرافیائی ایران. جلد 5. تهران: دایرۀ جغرافیائی ستاد ارتش.
زامباور، ا.ف. (۱۳۵۶). نسب‏نامۀ خلفا و شهریاران و سیر تاریخی حوادث اسلام. ترجمه و تحشیه: م.ج. مشکور. تهران: کتابفروشی خیام.
سلیمی، ا و همکاران (۱۳۹۹). ضرابخانۀ ساوجبلاغ مُکری: شواهد تاریخی و سکه‏شناسی. مطالعات باستان‏شناسی پارسه، ۱۳، 97­118.
شهبازی فراهانی، د. (۱۳۸۰). تاریخ سکه (دورۀ قاجاریه). تهران: بورکه­یی.
عقیلی، ع. (۱۳۷۷). دارالضرب‌های ایران در دورۀ اسلامی. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
علاءالدینی، ب. (۱۳۹۱). سکه‏های مسی ایران: فلوس دوره‏های صفوی تا قاجار. تهران: یساولی.
فرح‏بخش، ه. (۱۳۸۱). راهنمای سکه‏های ضربی (چکشی) ایران از سال ۹۰۰ تا ۱۲۹۶ هجری‏قمری (۱۵۰۰ تا ۱۸۷۹ میلادی) شامل دوره‏های صفویه، افغانها، افشاریه، زندیه و قاجاری. تهران: آشتی.
فروغیان، ص. (۱۳۹۵). موزۀ بانک سپه. تهران: ادارۀ کل روابط عمومی بانک سپه.
کریمی، ب. (۱۳۱۶). جغرافی مفصل تاریخی غرب ایران. تهران: بی‏نا.
متی، ر. (۱۳۷۵). ضرابخانۀ جدید دولتی. گفتگو، ۱۵، 59­81.
مصاحب، غ.ح. (۱۳۸۱). دایرة‏المعارف فارسی. جلد اول (ا­ س). تهران: امیرکبیر، کتابهای جیبی.
موسوی، س.م. (۱۳۹۲). سکه‏های ماشینی قاجار. تهران: پازینه.
وثوقی، م.ب. (۱۳۹۰). تاریخ خلیج‏فارس و ممالک همجوار. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
وثوقی، م.ب.، و صفت‏گل، م. (۱۳۹۵). اطلس تاریخ بنادر و دریانوردی ایران. ج 2. تهران: سازمان بنادر و دریانوردی.
یاحسینی، س.ق. (۱۳۹۲). ضرابخانه‏ها و سکه‏های ضرب بوشهر. قم: صحیفۀ خرد.
 
Bruce II, C. R. (2008). Standard Catalog of World Coins 1601-1700. 4th Edition. Lola: Krause.                  
Bruce II, C. R. (2002). Standard Catalog of World Coins 1701-1800. 3rd Edition. Lola: Krause.                     
Bruce II, C. R. (2006). Standard Catalog of World Coins 1801-1900. 5th Edition. Lola: Krause.                     
Cuhaj, G. S. (2010). Standard Catalog of World Coins 1701-1800. 5th Edition. Lola: Krause.
Cuhaj, G. S. (2009). Standard Catalog of World Coins 1801-1900. 6th Edition. Lola: Krause.
Poole, R. S. (1887). Catalogue of coins of the shahs of Persia in the British museum. London: order of the Trustees.
http://colnect.com/en/coins/coin/78110-1_Fulus-Anonymous-Iran
http://hcr.ashmus.ox.ac.uk/coin/hcr18635
http://malekmuseum.org/saloon/artifact/5001.06.03727/