سنتزپژوهی شاخص ها و مؤلفه های تربیت سیاسی در کتب و برنامه های درسی آموزش عالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، گروه علوم تربیتی،واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران

2 دانشیار مطالعات برنامه درسی، گروه علوم تربیتی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه علوم تربیتی،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

4 استادیارگروه علوم تربیتی،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

10.30487/rwab.2023.1996392.1560

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص‌‌ها و مؤلفه‌‌های تربیت سیاسی در کتب و برنامه‌‌های درسی آموزش عالی است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتزپژوهی است. جامعة پژوهش تمامی مقالاتی هستند (201 مقاله) که از سال 1389 تا 1401 خورشیدی و 2015 تا 2023 در مورد شاخص‌‌های تربیت سیاسی در کتاب‌ها و برنامه‌‌های درسی آموزش عالی ارائه شده‌‌اند. نمونة پژوهش 32 مقاله است که این تعداد براساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده‌‌ها و به‌صورت هدفمند انتخاب شده‌‌اند. داده‌‌های پژوهش از تحلیل کیفی مقالات مورد مطالعه، گردآوری شده‌‌اند. با تجزیه‌و‌تحلیل داده‌‌ها، ابعاد تربیت سیاسی در کتب دانشگاهی در سه بعد، 19 عامل و 69 مقوله شامل بعد دانش سیاسی (توجه به مبانی تربیت سیاسی، آگاهی از مسائل روز، شناخت حقوق خود و دیگران، آگاهی از مفاهیم سیاسی– اجتماعی، شناخت فرهنگی و سواد رسانه‌‌ای)، بعد بینش سیاسی (مشتمل بر مؤلفه‌‌های توجه به هویت و خصایص فردی، داشتن بودن روحیة تعاون و همکاری، وجدان کاری، تمایل به رقابت سازنده، قانون‌‌گرایی و توجه به هویت ملی) و بعد کنش سیاسی (مشتمل بر مطالبه‌‌گری و احقاق حق، تصمیم‌‌گیری معقول و منطقی، توانمندی در استدلال، توانایی مشارکت و همکاری، پاسداری از استقلال و آزادی ملی، توانایی تحلیل منطقی وقایع، ریسک‌پذیری) طبقه‌بندی شدند. نتایج نشان داد تربیت سیاسی دانشجویان دارای ابعاد مختلفی است که تنها توجه به یک بعد آن در کتب دانشگاهی و برنامه‌‌های درسی کارساز نیست. ازاین‌رو تلفیق و در نظر گرفتن سایر ابعاد به بهبود فرایند تربیت سیاسی دانشجویان منجر می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Synthesis of indicators and components of political education in books and curricula of higher education

نویسندگان [English]

  • Ali RazmAra 1
  • Hossain Momenimahmouei 2
  • Ahmad Akbari 3
  • Mehdi Zeirak 4
1 Doctoral student of Curriculum Planning, Department of Educational Sciences, Torbat Heydarieh Branch, Islamic Azad University, Torbat Heydarieh, Iran
2 Associate Professor of Curriculum Studies, Department of Educational Sciences, Torbet Heydarieh Branch, Islamic Azad University, Torbet Heydarieh, Iran
3 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
4 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The purpose of the current research is to investigate the indicators and components of political education in books and curricula of higher education. The approach of the current research is qualitative and its method is research synthesis. The research community is all the articles (201 articles) that have been presented from 1389 to 1401 and 2015 to 2023 about political education indicators in books and curricula of higher education. The sample of the research is 32 articles, which were selected based on thematic monitoring, theoretical data saturation, and purposefully. The research data were collected from the qualitative analysis of the studied articles. By analyzing the data, the dimensions of political education in academic books in 3 dimensions, 19 factors and 69 categories including the dimension of political knowledge (attention to the basics of political education, awareness of current issues, awareness of one's rights and others, awareness of political concepts - social, cultural knowledge and media literacy), the dimension of political vision (including the components of attention to identity and individual characteristics, having the spirit of cooperation and cooperation, work conscience, willingness to constructive competition, legalism and attention to national identity ) and the dimension of political action (including demanding and asserting rights, reasonable and logical decision-making, ability to reason, ability to participate and cooperate, safeguard national independence and freedom, ); were classified. The results showed that the political education of students has different dimensions that only paying attention to one dimension in academic books and curricula is not effective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political education
  • academic books
  • curriculum
  • synthesis research

مراجع

ابطحی، حسین و ترابیان، محسن (1389)، بررسی تحقق اهداف آموزش عالی براساس سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور با روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی، پژوهش در نظام‌های آموزشی، 4(8)، 31-60.
احمدی، غلامعلی، عصاره، علیرضا، احمدی طباطبایی، محمدرضا، امینی زرین، علیرضا (1397)، طراحی الگوی پیشنهادی برنامه درسی آموزش سواد سیاسی، مطالعات برنامه درسی، 13(49)، 5-56.
افتخاری، اصغر و مهجور، حمید (1395)، الگوی تربیت سیاسی از دیدگاه شهید مطهری (ره)، رهیافت انقلاب اسلامی،10(36)، 77-98.
امینی، محمد، صدیق ارفعی، فریبرز، قدمی، ملوک (۱۳۸۸)، بررسی اثربخشی برنامه درسی تربیت سیاسی مقطع متوسطه از دیدگاه دبیران و دانش‌آموزان: مطالعه موردی شهر کاشان، دو ماهنامه دانشور رفتار، ۱۶ (۳۶)، 41-51.
انداده، مهدی، کاویانی‌‌فر، سحر و شمس آبادی، علی (1396)، تربیت سیاسی دانشگاه از منظر مقام معظم رهبری امام خامنه‌‌ای، دومین همایش بین‌المللی و چهارمین همایش ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران.
آقا محمدی، جواد و اسدی، سیداحسن (1395)، شایستگی‌های مورد نیاز معلمان در تربیت سیاسی و اجتماعی فراگیران، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، 22(109)، 75-102.
بذرگر، رضوان و شهریاری، اصغر (۱۳۹۹)، نقش مدارس در تربیت شهروند فعال، ماهنامه دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، ۳ (۲۴)، ۹۲-۱۰۴.
بهشتی، سعید و مسعودیان، پریسا (1391)، بررسی اهداف و اصول و روش های تربیت سیاسی بر مبنای نهج البلاغه، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 20(25)، 17-7.
بهشتی، سعید، حمیدزاده، محمدحسن و ملکی، حسن (1395)، مبانی قرآنی معرفت شناسی برنامه درسی تربیت سیاسی، پژوهش‌های سیاست اسلامی، 4(9)، 49-73.
ترک زاده، رستمعلی و مطلبی، مسعود (1396)، منافع ملی و تربیت سیاسی دانش‌آموزان در جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر دوره دوم متوسطه، فصلنامه مطالعات منافع ملی، 3(10)، 54-68.
جراحی دربان، مهدی، بابازاده، مجید و رودمقدس، رمضـانعلی (1393)، مبانی، اصـول و روش‌های تربیت سیاسی در اسلام از منظر قرآن، فصلنامۀ بصـیرت و تربیـت اسـلامی، 11(31)، 23-46.
جعفری فر، سکینه، ترابی، محمد و محسنی مشتقین، علی (۱۴۰۰)، آینده پژوهی تربیت سیاسی- اجتماعی، نشریه سپهر سیاست، ۸ (۲)، ۹۵-۱۱۶.
جعفری هرندی، رضا و نجفی، حسن (1398)، تربیت اجتماعی و سیاسی به روایت کتاب های درسی، مطالعات برنامه درسی، 14(52)، 159-184.
حمیدزاده، محمدصادق، ملکی، حسن و بهشتی، سعید (1395)، مبانی قرآنی معرفت‌شناسی برنامۀ درسی تربیت سیاسی، پژوهش‌های سیاست اسلامی، 4(9)، 49-73.
داوودی، محمد و فاضلی دهکردی، مهدی (1394)، بررسی اهداف تربیت سیاسی در قرآن، با تأکید بر مبانی و اصول تربیتی، آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث، 1(2)، 19-40.
رائی تهرانی، حبیب (1388)، نظریه هژمونی: آنتونی گرامشی، فصلنامه علوم اجتماعی، 6(7)، 44-57.
رضوی، سید عباس، ملکی، حسن؛ عباس پور، عباس؛ ابراهیمی قوام، صغری (۱۳۸۹)، بررسی تربیت سیاسی در برنامه درسی رسمی،  فصلنامه روانشناسی تربیتی، ۶ (۱۶)، ۱۹-32.
سبحانی نژاد، مهدی، نجفی، حسن و نورآبادی، سولماز (۱۳۹۶)، مفهوم تعالی و نقد وضعیت موجود آن در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران، فصلنامه مطالعات ملی، ۱۸ (۲)، 25-42.
سلحشوری، احمد، یداللهی فر، محمد جواد، خنکدار طارسی، معصومه (1391)، مبانی و مؤلفه‌های تربیت سیاسی از دیدگاه امام خمینی، پژوهشنامه انقلاب اسلامی (دانشگاه همدان)، 5(17)، 111-126.
شاه علی، احمدرضا، اسدی، مهدی، کدخدازاده، محمدامین (1400)، شناسایی عوامل مؤثر بر تربیت سیاسی دانشجو یان: مطالعه موردی دانشگاه‌‌های فنی و مهندسی شهر تهران، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 11(2)، 259-294.
شریفی، عالیه (1394)، نقش معلم در تربیت دانش‌آموز، ماهنامه تربیت، 29(248)، 54-61.
طباطبایی، مینو (1397)، بررسی مؤلفه‌های تربیت سیاسی در کتاب‌های درسی، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 26 (40)، 119-136.
عالم، عبدالرحمن (1376)، بنیادهای علم سیاست، تهران، نشرنی.
عبدالله، عبدالمطلب و زارع، ملیحه (۱۳۹۶)، بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر تربیت سیاسی شهروندان (نمونه موردی شهر شیراز)، مجله دانش سیاسی، ۱۳ (۱)، ۱۲۳-۱۵۰.
عبداللهی، هنگامه، رضایی، محمدهاشم، فقیهی، علیرضا و سیفی، محمد (۱۳۹۸)، بررسی وضعیت موجود تربیت سیاسی در دورة ابتدایی نظام آموزش و پرورش ایران، نشریه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، ۲ (۴)، ۷۸۴-۷۹۹.
فتحی واجارگاه، کوروش (1398)، برنامه درسی به سوی هویت‌های جدید، تهران، آبیژ.
فقیهی، علی نقی، بهرامی، سوسن، جعفری هرندی، رضا، عبدی زرین، سهراب (1400)، نقش برنامه‌های فرهنگی دانشگاه قم در تربیت دانشجویان از دیدگاه استادان و دانشجویان، فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 22(55)، 153-176.
محبی، علی، کریمی خویگانی، روح‌الله (1392)، بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تربیت دینی دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی، فصلنامه علمی بصیرت و تربیت اسلامی، 10(27)، 65-77.
مهرمحمدی، محمود (1397)، برنامه درسی: نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
نورالدینی، فاطمه السادات، احمدزاده، الهام و حیدری، اطهرالسادات (1394)، تربیت سیاسی در مراکز آموزش عالی با تاکیدبرمبانی نظری اسلام، سومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی تهران.
هوشمند مطهر، پارسا (1400)، تربیت سیاسی در قرآن با تأکید بر اصل حق محوری، تحقیقات کاربردی در حوزه قرآن و حدیث، 1(1)، 89-119.
یوسف زاده چوسری، محمدرضا و شاه مرادی، مرتضی (۱۳۹۹)، ارائه مدل برنامه درسی تربیت سیاسی براساس ساحت تربیت اجتماعی– سیاسی، نشریه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، ۵ (۱۴)، ۱۷۳-۲۰۶.
Adam, H., Moodley, K. (2013), Xenophobia, Citizenship and Identity in South
Africa, African Sun Media: Political Science.
Ahmad, I. (2017), Political Science and the Good Citizen: The Genealogy of Traditionalist Paradigm of Citizenship Education in the American School Curriculum, Journal of Social Science Education,16(4), 41-60. DOI 10.4119/UNIBI/jsse-v16-i4-1581
Apple, M.W. (2014), Official Knowledge, New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203814383 .
Biddulph, M., Lambert, D., Balderstone, D. (2015), Learning to Teach Geography in the Secondary School, London: Routledge.
Cai, C., Huang, P. (2021), Theoretical Research and Practical Application of Ideological and Political Education Construction of Physical Education Curriculum, Frontiers in Sport Research, 3(1), 10-14. https://doi.org/10.25236/FSR.2021.030103.
Cooper, H., & Hedges, L. V. (2009), Research Synthesis as a scientific process, The Handbook of Research synthesis and meta-Analysis (pp. 3-16), US: Russell Sage.
Crick, B. (2018), The proper limits of student influence, In Anarchy and Culture (pp. 155-171), Routledge.
Davies, I. (2013), Political Literacy in Japan and England, Citizenship, Social and Economics Education, 12(3), 24-45.
Davis, J. (2022), A liberatory response to antiblackness and racism in the mathematics education enterprise, Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education,2(9), 1-20.
Dexiang, T. (2011), In career guidance for College Students Ideological and political education content and the feature, Party building, 6 (4), 67-69.
Dill, J. S., & Elliot, M. (2019), The Private Voice: Homeschooling, Hannah Arendt, and Political Education, Peabody Journal of Education, 94(3), 263- 280.
Fuchs, E., & Bock, A. (2018), The Palgrave Handbook of Textbook Studies, New York: Palgrave Macmillan US. DOI:10.1057/978-1-137-53142-1
Guan, J. (2019), Research on the Way of Integrating Chinese Excellent Traditional Culture into the Ideological and Political Education in Colleges and Universities, In 2018 8th International Conference on Education and Management (ICEM 2018), Atlantis Press.
Guan, J. (2019), Research on the Way of Integrating Chinese Excellent Traditional Culture into the Ideological and Political Education in Colleges and Universities, In 2018 8th International Conference on Education and Management (ICEM 2018), Atlantis Press.
Ho, W. (2020), The influence of politics in Hong Kong’s education system 23 years after its handover from the United Kingdom to China, The International Education Journal: Comparative Perspectives,19(2), 121-148.
Joseph, S. (2015), Curriculum Politics in Higher Education: What Educators need to do to Survive, International Journal of Higher Education, 4(3), 14-20.
Keeves, J. P., Darmawan, I., & Lietz, P. N. (2021), Globalisation, Culture and Social Transformation, In Third International Handbook of Globalisation, Education and Policy Research (pp. 415-438), Springer, Cham.
Koskimaa, V.,  & Rapeli,  L.  (2015), Political socialization and  political interest:  The role of  school reassessed, Journal of Political Science Education, 11(2), 141-156.
Kuş,  Z.,  & Tarhan,  Ö.  (2016), Political  Education  in  Social  Studies  Classrooms:  A  Perspective  From Turkey, Journal of Theory and Practice in Education, 12(3), 464-483.
Lingling, L. (2021), Practice of Curriculum Ideological and Political Education in Specialized Courses of English School Under the Guidance of Optimization Theory, Journal of Critical Studies in Language and Literature, 2(4), 14-19.
McClellan, E. (2021), Curriculum Theory and the Undergraduate Political Science Major: Toward a Contingency Approach. PS: Political Science & Politics, 54(2), 368-372.
Moffet, J. (2015), Twelve tips for “flipping” the classroom, Medical Teacher, 37(4), 331-336.
Molapo, M.R., Pillay, V. (2018), Politicising curriculum implementation: The case of primary schools, South African Journal of Education, 38(1), 1-9.
Moon, S. (2012), Cultural transition: Curricular discourse with internalization of curriculum, Transnational curriculum inquiry, 9 (1), 1- 19.
Ontas, T., Eguz, S., & Yildirim, E. (2020), Reflections of Political Education on Primary Education Classes, International Online Journal of Educational Sciences, 12(2), 25-48.
Ornstein, A. C., & Hunkins, F. (2018), Curriculum: Foundations, Principles, and
Issues. 7th Edition, New York: Pearson.
Pangalila, T. (2019), Peningkatan Civic Disposition Siswa Melalui Pembelajaran Pendidikan Kewarganegaraan (PKn), Journal Pendidikan Kewarganegaraan, Universitas Lambung Mangkurat, 7(1), 264-284.
Peled-Elhanan, N. (2012), Palestine in Israeli School Books: Ideology and Propaganda in Education, New York: I.B. Tauris.
Prashar, A. (2015), Assessing the flipped classroom in operations management: A pilot study, Journal of Education for Business, 90(3), 126-38.
Qiu, W. G. (2017), The Value Implication and Generation Path of Curriculum Ideological and Political Education, Ideological and Theoretical Education, 7(4), 10-14.
Rata, E. (2014), The three stages of critical policy:An example of curriculum analysis. Policy future in education,12 (3), 347-358
Richter, J., & Janson, H. (2007), A validation study of the Norwegian version of the Ages and Stages Questionnaires. Acta Paediatrica, 96(5), 748-752.
Shen, J. X., Qi, J., Ma, G. H., & Zheng, C. J. (2018), Ideological and Political Education in Curriculum of Traffic Engineering: An Example of Traffic Environmental Impact Assessment Course, Educational Sciences: Theory & Practice, 18(6), 2864-2873.
Smit, M. H., & Oosthuizen, I. J. (2011), Improving school governance through participative democracy and the law, South African Journal of Education, 31(1), 55- 73.
Soule, S. R. (2011), The crucible of democracy: civic education in Bosnia and Herzegovina (dissertation), University of California, Santa Barbara.
Sypnowich, C. (2018), Lessons from dystopia: Critique, hope and political education, Journal of Philosophy of Education, 52(4), 660-676.
Topdar, S. (2015), Empire, Education and Indigenous Childhoods: Nineteenth-Century Missionary Infant Schools in Three British Colonies ed. by Helen May, Baljit Kaur, and Larry Prochner, The Journal of the History of Childhood and Youth, 8 (2), 321-323.
Viennet, R., Pont, B. (2017), Education Policy Implementation: A Literature Review and Proposed Framework, OECD Education Working Paper, 163(4), 1-63
Wahlström, Ninni (2018),Where is ‘the political’ in curriculum research?, Journal of Curriculum Studies, DOI: 10.1080/00220272.2018.1537375
Zheng, P., Wang, X., & Li, J. (2022), Exploration and practice of curriculum ideological and Political Construction Reform ——Take "information security" course as an example, ASP Transactions on Computers, 1(1), 1
پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی
دوره 27، شماره 52
شهریور 1402
صفحه 143-172

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار