کتاب‌شناسی تطبیقی و انتقادی موضوعی متون تألیفی و ترجمه‌ای دانش مدیریت آموزشی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت آموزشی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران.

2 گروه مدیریت آموزشی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی تنکابن، ایران.

3 گروه مدیریت آموزشی، واحدتنکابن، دانشگاه آزاداسلامی، تنکابن، ایران.

چکیده

هدف مقالة حاضر بازشناسی روندهای مفهومی دانش مدیریت آموزشی در ایران بر مبنای بررسی وضعیت متون تولیدی در این دانش است. رویکرد روش‌شناختی این پژوهش، کیفی از نوع کتاب‌شناسی تطبیقی و انتقادی موضوعی بوده و جامعة پژوهش آن، کتاب‌های نمایه‌شده در کتابخانة ملی ایران، طی 60 سال اخیر، با کلیدواژه‌های اصلی و مستقیم مدیریت آموزشی، رهبری آموزشی و مدیریت مدرسه تشکیل یافته است. پس از چهار مرحله غربال‌گری هدفمند، 28 کتاب (16 کتاب تألیفی و 12 کتاب ترجمه‌ای)، برای نمونة پژوهش تفکیک شدند. سپس بر اساس سنت مطالعات کتاب‌شناسی، پس از خوانش و فیش‌برداری انتقادی از کتاب‌های نمونه، داده‌ها دسته‌بندی‌وتحلیل، و مفاهیم اصلی استنتاج شده و نیز با استفاده از نظرات متخصصان، مفاهیم مرتباً اعتبار‌یابی شدند. نتایج نشان دادند که در متون تألیفی، نوعی غلبة مطلق «مدیریت‌گرایی و سازمان‌گرایی انتزاعی» در رویکرد به دانش مدیریت آموزشی در ایران حاکم است؛ اما در متون ترجمه‌ای، دانش مدیریت آموزشی، به جهان واقعی «تربیت مدرسه‌ای» نزدیک‌تر شده است. همچنین طبق این نتایج در متون تألیفی مرتبط با دانش مدیریت آموزشی در ایران، به دلیل نبود چارچوب مفهومی منسجم‌کنندة درون‌رشته‌ای، اعتبارزدایی و آشفتگی گسترده‌ای در این دانش رخ داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Thematic Comparative and Critical Bibliography of Compilation and Translated Books in Educational Management Science in Iran

نویسندگان [English]

  • Adel Mazloomi 1
  • Ali Khalkhali 2
  • Zohreh Shakibaei 3
1 Department of Educational Management, Tonekabon Branch, Islamic Azad University, Tonekabon, Iran
2 Department of Educational Management, Tonekabon Branch, Islamic Azad University, Tonekabon, Iran
3 Department of Educational Management, Tonekabon Branch, Islamic Azad University, Tonekabon, Iran
چکیده [English]

A lot of the identity of any sciences depends on the texts it has produced in the past; but without a critical and integrated reading of these texts, it is not possible to get a clear picture of this identity, to avoid duplication and perversion, and to achieve synergy. The purpose of this paper was to identify the conceptual trends of educational management science in Iran, based on the survey of the production texts in this knowledge. The methodological approach of this research was a qualitative type of comparative and critical thematic bibliography. The research population was all the books indexed in the National Library of Iran during the last 60 years with the main and direct keywords of educational management, educational leadership and school management. After four stages of targeted screening, 28 books (16 authored books and 12 translated books) were singled out as research samples. Then, according to the tradition of bibliographic studies, after reading and critically taking notes from sample books, data, categorization and analysis, the main concepts were inferred. Concepts were also regularly validated using expert opinions. The results showed that in the written texts, a kind of absolute dominance of “management and abstract organization” in the approach to educational management knowledge in Iran has prevailed; but in translated texts, the science of educational management is closer to the real world of “schooling”. The findinds also demonstrate that in the authorial texts related to educational management science in Iran, due to the lack of a coherent conceptual framework within the discipline, discrediting and confusion in this science have become commonly widespread.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Educational Management"
  • "Thematic Comparative and Critical Bibliography"
  • "Compilation and Translated Books"
استایلز جانستون، گلادیس و کارول کمپ ییگی (1396). تحقیق و تفکر در نظریة مدیریت آموزشی، ترجمة محمد میرکمالی، تهران: یسطرون.
اهری، علاء‌الدین اعتماد (1385). نواندیشی در مدیریت آموزشی (مقدمات و اصول)، تهران: پژوهش دادار.
اوپلاتکا، ایزر (1397). تحلیل تاریخی مدیریت آموزشی به‌عنوان یک حوزة علمی، ترجمة ناصر شیربگی، تهران: آثار معاصر.
اورنستین، آلن و فردسی لاننبورگ (1385). مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی: مفاهیم و عمل، ترجمة محمدعلی فرنیا، تبریز: انتشارات محمد علی فرنیا.
آهنچیان، محمدرضا (1398). مقدمه‌ای بر مدیریت آموزشی، تهران: نشر نی.
باقری، مایک (1387). چالش‌های مدیریت آموزشی، ترجمة علی اکبر امین بیدختی، سمنان: دانشگاه سمنان.
بهرنگی، محمدرضا (1371). مدیریت آموزشی و آموزشگاهی: کاربرد نظریه‌های مدیریت در برنامه‌ریزی و نظارت، تهران: کمال تربیت.
بوش، تونی (1391). تئوری‌های رهبری و مدیریت آموزشی، ترجمة محمد حسنی، نرگس سکوتی و مریم سامری، ارومیه: دانشگاه ارومیه.
پاکدامن، حمیده، اعلامی، فرنوش و محمد قهرمانی (1399). «بررسی تحولات رشته مدیریت آموزشی: یک مطالعه کیفی»، مدیریت مدرسه، 8(3)، ـ.
تورانی، حیدر (1390). کاربست مدیریت فرایندمدار در مدرسه، تهران: تزکیه.
حسینقلی زاده، رضوان، آهنچیان، محمدرضا، نوفرستی، علی و معصومه کوهساری (1395). «سیری در تاریخ اندیشه‌های مدیریت آموزشی با نگاهی به تجربه‌های بین‌المللی»، پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، سال ششم، شمارة 2، ص 128ـ152.
خلخالی، علی، مهرگان، منصور و حسن دلیری (1389). «بررسی اثرات ساختار آموزش بر توزیع درآمد»، فصلنامة مدلسازی اقتصادی، دورة 4، زمستان، سال چهارم، شمارة 2، ص 57 ـ71.
خلخالی، علی (1394)، مدیریت آموزشی تعمیم یافته: بازسازی و بازخوانی رشته، تنکابن: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن.
خلخالی، علی (1399)، روایت مدرسه ایرانی در مدار هزاره. تهران: پیشگامان پژوهش مدار.
رسته‌مقدم، آرش، عباس‌پور، عباس و علی جلالی دیزجی (1395). «تأملی بر میراث جهانی رشته مدیریت آموزشی»، مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام­های آموزشی، دورة 9، شمارة 16، ص 51 ـ84.
رعدی افسوران، نقی و احمدرضا نصر (1395). «مطالعه ترجیحات روش‌شناختی پژوهشگران حوزه مدیریت آموزشی در ایران و غرب و آینده روش‌شناسی پژوهش در آن»، مجلة علوم تربیتی، دورة 22، شمارة 2، ص 55 ـ 78.
ساعی، علی، قاراخانی، معصومه و فرشاد مؤمنی (1390). «دولت و سیاست آموزش در ایران از سال 1360 تا 1388»، فصلنامة علوم اجتماعی، دورة 19، شمارة 56، ص 117ـ166.
سلیمی، قربانعلی، فروغی ابری، احمد، علی و اکرم گودرزی (1386). مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی با نگرش نوین، خوراسگان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
سید عباس زاده، میرمحمد (1380). کلیات مدیریت آموزشی، ارومیه: دانشگاه ارومیه.
شمس، غلامرضا (1396). مبانی و اصول مدیریت آموزشی، تهران: سمت.
شیرازی، علی (1373). مدیریت آموزشی، مشهد: جهاد دانشگاهی.
شیرازی، علی (1392). مدیریت آموزشی، تحقیق، تئوری و عمل، تهران: مهربان نشر.
صمدزاده، حبیب (1392). «بررسی وضعیت مدیریت آموزشی در ایران از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، مطالعه‌ای کیفی»، مجلة مدیریت بر آموزش سازمان­ها، جلد 2، شمارة 2،
ص 71ـ104.
طوسی، محمد علی (1342). سازمان فرهنگ و رهبری آن، تهران: تهران مصور.
عبدالهی، بیژن، سعیدی، یاسین و مریم عینی (1394). «ارزشیابی کیفیت فرایندهای رشته مدیریت آموزشی»، مدیریت بر آموزش سازمان‌ها، دورة 4، شمارة 2، ص 127ـ147.
عبدی، لیلا، صیادکوه، اکبر و آمنه سادات طاهریان (1392). «پیشنهاد چارچوبی نو برای کتاب‌شناسی توصیفی - تحلیلی با تأکید بر دیدگاه انتقادی»، تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، دورة 19، شمارة 72، ص 21ـ51.
علاقه‌بند، علی (1357). مقدمات مدیریت آموزشی، تهران: رز.
علاقه‌بند، علی (1370). اصول مدیریت آموزشی، تهران: دانشگاه پیام نور.
علاقه‌بند، علی (1395). مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی، تهران: روان.
فتحی واجارگاه، کوروش (1397). «به سوی موج سوم در مطالعات برنامه درسی ایران حرکت به فراسوی نوفهم‌گرایی، در جست‌وجوی تکثرگرایی در اقلیم‌های برنامه درسی»، دوفصلنامة مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، دورة 9، شمارة 18، ص 45ـ69.
قربانی، محترم (1390). کتاب‌شناسی توصیفی، انتقادی دهخدا، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده ادبیات.
کرمی، مرتضی و زهرا حجازی (1393). «شناسایی، مقایسه و تحلیل گرایش‌های موضوعی کتاب‌های درسی دانشگاهی رشتة تکنولوژی آموزشی در ایران و جهان»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، دورة 18، شمارة 32، ص 19ـ 48.
کرمی، مرتضی، حجازی، زهرا و محمد صادق طباطبایی (1395). «شناسایی، مقایسه و تحلیل گرایش‌های موضوعی غالب و غایب در کتاب‌های درسی دانشگاهی رشتة مطالعات برنامة درسی در ایران و جهان»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، دورة 20، شمارة 38، ص 48ـ63.
کلمن، ماریانه و درک گلور (1392). رهبری و مدیریت آموزشی، ترجمة حسن قلاوندی و نرگس سکوتی، ارومیه: دانشگاه ارومیه.
گلاس، تامس ای و رابرت میسن (1397). تاریخ مدیریت آموزشی از منظر کتب درسی، ترجمة ناصر شیربگی تهران: آثار معاصر.
لی‌فام، جیمز و جیمز هووئه (1363). مدیریت مدارس: مبانی، تئوری‌ها، ترجمة محمدعلی نائلی، اهواز: دانشگاه شهید چمران.
محسنی، هدی سادات (1398). «بازاندیشی مطالعات مدیریت آموزشی در دو دهة اخیر: درس‌هایی برای آینده»، مدیریت مدرسه، دورة 7، شمارة 4، ص 135ـ177.
مختارپور، رضا و غلامرضا حیدری (1396). «روش‌شناسی پژوهش در علم اطلاعات و دانش‌شناسی: رویکرد کتاب‌شناختی»، فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهای اطلاعات، دورة 28، شمارة 2، ص 61 ـ84.
مرادمند، مهدی (1375). مدیریت آموزشی، تبریز: دانشگاه تربیت معلم تبریز.
موسوی، سید حمید، بیگی، طاهره و حسن عاشقی (1388). مدیریت آموزشی، تهران: فرهیختگان، دانشگاه تهران.
میدلوود، دیوید و تونی بوش (1393). رهبری و مدیریت آموزشی، ترجمة محمدرضا آهنچیان و منصوره عتیقی، تهران: رشد.
میرکمالی، محمد (1373). رهبری و مدیریت آموزشی، تهران: یسطرون.
نائلی، محمد (1356). آشنایی با کاربرد روش سیستم‌ها در مدیریت آموزشی، اهواز: دانشگاه جندی شاپور.
نظری، مرتضی، باقری، خسرو، دولت‌آبادی، شیوا، رنانی، محسن، عشایری، حسن، فاضلی، نعمت‌الله، فراستخواه، مقصود، قانعی‌راد، محمد‌امین و جعفر محمدی (1397). مرگ مدرسه؟: گفتارهای انتقادی در آموزش و پرورش ایران، تهران: مشق شب.
نیکنامی، مصطفی (1392). نظارت و راهنمایی آموزشی، تهران: سمت.
هنسن، مارک (1364). مدیریت آموزشی و رفتار سازمانی، ترجمة علی نائلی، اهواز: دانشگاه شهید چمران.
هوی، وین ک و سیسل میسکل (1370). مدیریت آموزشی، تئوری، تحقیق و عمل، ترجمة میرمحمد سیدعباس‌زاده، ارومیه: دانشگاه ارومیه.
وایلز، کیمبل (1366). مدیریت و رهبری آموزشی، ترجمة محمدعلی طوسی، تهران: دانشگاه سپاهیان انقلاب.
ویل، مارشا، کالهون، امیلی و بروس جویس (1386). الگوهای تدریس + خانواده الگوهای اجتماعی، اطلاعات‌پردازی، انفرادی، رفتارهای همراه با مباحثی دربارة تفاوت‌های فردی، تنوع و برنامه درسی، ترجمة محمدرضا بهرنگی، تهران: کمال تربیت.
 
Allix, N. & P. Gronn (2005). “Leadership as a manifestation of knowledge”, Educational Management Administration & Leadership, 33(2): 181-196.
Bellibaş, M.Ş. & S. Gümüş (2019), “A systematic review of educational leadership and management research”, in Turkey: Content analysis of topics, conceptual models, and methods”, Journal of Educational Administration, Vol. 57, No. 6: 731-747
Berkovich, I. (2020), “Something borrowed, something blue: Reflections on theory borrowing in educational administration research”, Journal of Educational Administration, Vol. 58 No. 6: 749-760.
Bridges, E. M. (1982). “Research on the school administrator: The state of the art”, 1967-19801, Educational Administration Quarterly, 18(3): 12-33.
Bush, T. (2007). “Educational leadership and management: Theory, Policy and Practice”, South African Journal of Education, 27(3): 391-406.
Capper, C. A. (Ed.). (1993). Educational Administration in a Pluralistic Society, SUNY Press.
Clarke, S. & T. O’Donoghue (2017). “Educational leadership and context: A rendering of an inseparable relationship”, British Journal of Educational Studies, 65(2): 167-182.
English, F. W. (ed.). (2006). Encyclopedia of Educational Leadership and Administration, Sage Publications.
Erickson, D. A. (1979). “Research on educational administration: The state-of-the-art”, Educational Researcher, 8(3): 9-14.
Griffiths, D. (1997). “The case for theoretical pluralism”, Educational Management & Administration, 25(4): 371-380.
Gumus, S., Bellibas, M. S., Esen, M. & E. Gumus (2018). “A systematic review of studies on leadership models in educational research from 1980 to 2014”, Educational Management Administration & Leadership, 46(1): 25-48.
Gunter, H. & P. Ribbins (2003). “The field of educational leadership: Studying maps and mapping studies”, British Journal of Educational Studies, 51(3): 254-281.
Hallinger, P. (2011). “A review of three decades of doctoral studies using the principal instructional management rating scale: A lens on methodological progress in educational leadership”, Educational Administration Quarterly, 47(2): 271-306.
Hallinger, P. (2014). “Reviewing reviews of research in educational leadership: An empirical assessment”, Educational Administration Quarterly, 50(4): 539-576.
Hallinger, P. & A. Walker (2015). “A synthesis of reviews of research on principal leadership in East Asia”, Journal of Educational Administration, 53(4): 554-570.
Hallinger, P. & J. Chen (2015). “Review of research on educational leadership and management in Asia: A comparative analysis of research topics and methods, 1995-2012”, Educational Management Administration & Leadership, 43(1): 5-27.
Hallinger, P., Walker, A., Szeto, E. & T. T. H. Lee (2015). “A systematic review of research on educational leadership in Hong Kong, 1995-2014”, Journal of Educational Administration, 53(4): 534-553.
Hallinger, P. & J. Kovačević (2019). “A bibliometric review of research on educational administration: Science mapping the literature, 1960 to 2018”, Review of Educational Research, 89(3): 335-369.
Hallinger, P. & D. Kulophas (2019). “The evolving knowledge base on leadership and teacher professional learning: A bibliometric analysis of the literature, 1960-2018”, Professional Development in Education, pp. 1-20.
Hammad, W. & P. Hallinger (2017). “A systematic review of conceptual models and methods used in research on educational leadership and management in Arab societies”, School Leadership & Management, 37(5): 434-456.
Kantzara, V. (2009). Social Functions of Education, Blackwell Encyclopedia of Sociology Online, Blackwell Publishing.
Oplatka, I. (2009). “The field of educational administration: A historical overview of scholarly attempts to recognize epistemological identities, meanings and boundaries from the 1960s onwards”, Journal of Educational Administration 47(1): 8-35.
Oplatka, I. & K. Arar (2017). “The research on educational leadership and management in the Arab world since the 1990s: A systematic review”, Review of Education, 5(3):
267-307.
Sinha, C. (2013). “Conceptualizing educational leadership: does exploring macro-level facets matters?”, Asia Pacific Education Review, 14(2): 141-150.
Taylor, J. & A. Miroiu (2002). Policy-Making, Strategic Planning, and Management of Higher Education, Papers on Higher Education, Carfax Publishing, Taylor & Francis Ltd., Customer Services Department, 325 Chesnut Street, 8th Floor, Philadelphia, PA 19106.
Walker, A., Hu, R. & H. Qian (2012). “Principal leadership in China: An initial review”, School Effectiveness and School Improvement, 23(4): 369-399.
Wang, Y., Bowers, A. J. & D. J. Fikis (2017). “Automated text data mining analysis of five decades of educational leadership research literature: Probabilistic topic modeling of EAQ articles from 1965 to 2014”, Educational Administration Quarterly, 53(2): 289-323.