نقد مبنائی کتاب مکتب در فرایند تکامل با تأکید بر رویکرد تحول تاریخی عقائد شیعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف، دانشکدۀ علوم پایه، دانشگاه صنعتی نوشیروانی، بابل، ایران

چکیده

نویسندۀ کتاب مکتب در فرایند تکامل، براساس محیط و فضای فکری خاص خود و تحت‌تأثیر مبانی و روش‌های تاریخ‌نگاری مدرن شروع به بازنویسی تاریخ شیعی کرده است که در این تاریخ کم‌تر حضور امور قدسی و شخصیت‌های فرابشری دیده می‌شود. وی براساس اعتراف خود در این کتاب که خواسته به‌عنوان مورخی آزاد، بدون پیش‌انگاره‌های کلامی در صدد نوشتن تاریخ تفکر شیعه باشد قصد دارد تا نشان دهد مکتب قویم شیعی در گذر تحولات سیاسی و اجتماعی دچار تحوّل و تطوّر عقیدتی شده و در این کتاب زندگی حقیرانه را برای ائمۀ اطهار‌(ع) و شیعیانشان به تصویر کشیده است. این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی با استقصای متن انجام شده، بر آن است تا با ادلّۀ عقلی و نقلی بیان کند، مبنایی که نویسنده به آن معتقد و پایه‌های نظریه‌اش را بر‌آن بنا کرده‌ است، مخدوش بوده و این‌گونه تاریخ‌نویسی فاصله و شکاف عمیقی با مبانی نظری اسلام شیعی داشته و این نوع نگرش خواسته یا ناخواسته به نوعی به تاریخ‌نگاری سکولاریستی نزدیک شده ‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Fundamental critique of the school book in the process of evolution with emphasis on the approach of historical evolution of Shiee beliefs

نویسنده [English]

  • hadi razaghi harekandehee
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, University
چکیده [English]

Author of the School Book in the Process of Evolution, based on its own environment and intellectual space and under the influence of the principles and methods of modern historiography, has begun to rewrite Shiite history, in which the presence of sacred matters and superhuman figures is less seen. Based on his confession in this book that he wanted to be a free historian, without theological preconceptions, he intends to write the history of Shiite thought in order to show the strong Shiite school has undergone an ideological transformation in the course of political and social changes, and in this book, it has portrayed a life of humiliation for the pure Imams (a.s.) and their Shiites. In this research descriptive-analytical method has been used by examining the text; it intends to express with rational and narrative arguments, the basis on which the author believes and the foundations of his theory are based, is distorted and such historiography has a deep distance and gap with the theoretical foundations of Shiite Islam, and this kind of attitude, willingly or unwillingly, has somehow approached secularist historiography.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shia
  • history
  • school
  • principles
  • intellect
 
احسایی، ا. (1405ق). عوالی اللئالی. قم: انتشارات سید الشهداء.
ابن شعبه حرانى، ح. (1363ق). تحف العقول.  قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
ابن فهد حلى، ا. (1374). الطرائف. ترجمۀ داود إلهامى. قم: نوید اسلام.
حر عاملی، م. (1409ق). وسائل الشیعة. قم: انتشارات مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
حسکانی، ع. (1974م). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تحقیق م.ب. المحمودی. بیروت: انتشارات مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات. 
حسن بن علی العسکری علیه‌السلام (1409ق). تفسیر امام العسکری ( ع). قم: مدرسة امام مهدی (ع).
درایتی، م.، (1378). تصنیف غرر الحکم ودرر الکلم. قم: انتشارات دفتر تبلیغات.
رازی شافعی، ف. (۱۴۲۱ق). مفاتیح الغیب. بیروت: انتشارات دارالکتب العلمیه.
سبحانی، ج. (1376). منشور عقائد امامیه. قم: مؤسسۀ امام جعفر صادق(ع)
سیوطی، ج. (1363). الدّر المنثور. تهران: امیرکبیر.
شریف الرضی (1387ق). نهج البلاغه. ضبط ص. صالح. بیروت: دارالعلم.
صدوق، ا. (1404ق). عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام). تحقیق ح. اعلمی. بیروت: انتشارات مؤسسۀ الاعلمی.
صدوق، ا. (1403ق). الخصال. قم: انتشارات جامعه.
صدوق، ا. (1414ق). الاعتقادات.. قم: انتشارات جامعه.
طباطبائی، م.ح. (1348). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمۀ م.ج. حجّتی کرمانی. قم: مؤسّسۀ مطبوعات دار العلم.
طبرسی، ا. (1403ق). الإحتجاج. مشهد: مرتضی.
عقیلی همدانی، ب. (‎۱۴۰۴ق). شرح ابن عقیل علی الالفیه. قم: انتشارات مکتبۀ آیه‌الله المرعشی النجفی الکبری.
غزالی، ا. (1412ق). احیاء علوم الدین. مصر: انتشارات دارالحدیث.
فقهی‌زاده، ع.، و امیری، م.م. (1394). تحلیل انتقادی دیدگاه مدرسی در کتاب «مکتب در فرایند تکامل» درمورد احادیث. پژوهش‌های قرآن و حدیث، 1، 92.
قمی، ذ. (1996م). غرائب القرآن و رغائب القرآن. بیروت: انتشارات دارالکتب العلمیه.
کلینى، م. (‏1429ق). الکافی. قم: انتشارات دارالحدیث.
مدرسی طباطبایی، س.ح. (۱۳۸۹). کتاب مکتب در فرایند تکامل با نظری بر تطور مبانی شیعه. ترجمۀ ه. ایزدپناه. تهران: کویر.
موسوی، س.م. (1396). از غلو تا تقصیر، تأملی در کتاب مکتب در فرایند تکامل. پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، 1، 185.