تأثیر ترسیم استدلال و نقشة مفهومی در کتاب درسی دانشگاهی بر تفکر نقادانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم رفتاری، پژوهشکدة تحقیق و توسعة علوم انسانی «سمت»

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی استفاده از روش ترسیم استدلال و روش نقشة مفهومی در عرضة مطالب کتاب درسی بر تفکر نقادانة دانشجویان انجام شد. بدین‌منظور سه متن درسی برای سه کلاس روان‌شناسی شخصیت تهیه و در طول یک نیم‌سال به آن‌ها داده شد. متن درسی، در کلاسِ اول، در هر جلسه با یک استدلالِ ترسیم شده به کلاس عرضه شد و در کلاس دیگر، در هر جلسه با نقشة مفهومیِ مطالب آن جلسه به کلاس عرضه گردید. همچنین، در کلاس سوم، در هر جلسه با یک استدلال ترسیم شده و نقشة مفهومی به دانشجویان ارائه شد. این سه کلاس که از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی بودند به صورت غیرتصادفی انتخاب شدند و به صورت تصادفی در یکی از سه حالت یاد شده قرار گرفتند. دانشجویان در آغاز نیم‌سال و پس از آزمون پایانِ نیم‌سال به «آزمون مهارت‌های تفکر نقادانة کالیفرنیا» پاسخ دادند. نتایج نشان داد که نمرة آزمون پایان نیم‌سال دانشجویان با تفکر نقادانة آنان رابطة مثبت داشت. از میان سه گروه یاد شده، تنها کلاس سوم (گروه ترسیم استدلال همراه با نقشة مفهومی) با افزایش در همة ابعاد تفکر نقادانه، به جز استنتاج، همراه بود. این پژوهش ضمن نشان دادن همایندی تفکر نقادانه با پیشرفت تحصیلی روشن ساخت که استفاده از روش‌های ترسیم استدلال و نقشة مفهومی در تألیف کتب درسی دانشگاهی می‌تواند به تفکر نقادانة دانشجویان کمک کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effects of “Argument Mapping and Concept Mapping in University Textbook Development” on Critical Thinking

نویسنده [English]

  • Naser Aghababaei
Assistant Professor of Behavioral Sciences, The Center for Research and Development in the Humanities, SAMT
چکیده [English]

This study aims to investigate the effectiveness of argument mapping method and concept mapping method in introducing textbook material on the critical thinking of students. In doing so, three texts for three personality courses have been prepared and introduced to the students throughout a semester. The text, in the first course, was introduced in each session with a mapped argument. The text, in another class, was introduced in each session with a concept map of that session’s material. The text, in the third class, was presented to students with both a mapped argument and a concept map. These classes that included the graduate students of Islamic Azad University have been selected non-randomly and assigned randomly to one of the above-mentioned conditions. Students, at the beginning of the semester and after the final exams filled out the “California Critical Thinking Skills Test”. The results showed that students’ score on final exam were positively correlated with their critical thinking. Among the three groups, only the third class (i.e. “argument mapping with concept mapping”) showed an increase in all aspects of critical thinking (except deduction). While showing the association of critical thinking and educational achievement, this study revealed that using argument mapping and concept mapping methods in writing university textbooks could help improve critical thinking of university students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • critical thinking
  • argument mapping
  • concept mapping
  • university textbook

مراجع

آرمند م. و ح. ملکی (1391). مقدمه‌ای بر شیوة طراحی و تألیف کتاب درسی دانشگاهی، تهران: سمت.
برخورداری، م.، جلال‌منش، ش. و م. محمودی (1390). «بررسی میزان گرایش به تفکر نقادانه در دانشجویان کارشناسی پیوسته پرستاری دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی و دانشگاه آزاد اسلامی شهر یزد»، نشریة پرستاری ایران، 69، ص 18ـ25.
حبیب‌زاده، ح.، مرادی، ی. و د. رسولی (1393). «تأثیر آموزش به روش نقشة مفهومی بر مهارت‌های تفکر نقادانه دانشجویان پرستاری»، مجلة دانشکدة پرستاری و مامایی ارومیه، 12(5)، ص 379ـ385.
زین‌آبادی، ح. ر. و ف. بابان‌آبادی (1396). «تأملی بر عوامل و نشانگان کارآمدی و اثربخشی یک کتاب مطرح در رشتة مدیریت آموزشی»، پژوهش و نگارش کتاب دانشگاهی، شمارة، 40، ص 1ـ24.
سرهنگی، ف.، معصومی، م.، عبادی، ع.، سید مظهری م.، رحمانی، آ. و ا. رئیسی‌فر (1389). «تأثیر روش تدریس نقشة مفهومی بر مهارت‌های تفکر نقادانة دانشجویان پرستاری»، مجلة پرستاری مراقبت ویژه، 3(4)، ص 143ـ 148.
صادقی‌گندمانی، ح.، شهبازی، س.، ناصری‌بروجنی، ن. و و. پویش (1395). «مقایسة تأثیر آموزش به روش نقشة مفهومی و روش تدریس متداول بر تفکر نقادانة دانشجویان پرستاری»، نشریة آموزش پرستاری، 5(4)، ص 27ـ32.
عبدلی، س. و ط. خواجه‌علی (1390). «مقایسة تأثیر نقشه‌کشی مفهومی بالینی و فرایند پرستاری در توسعة مهارت‌های تفکر نقادانة دانشجویان پرستاری»، مجلة ایرانی آموزش در علوم پزشکی/ ویژه‌نامة توسعه آموزش و ارتقای سلامت، 11(9)، ص 1420ـ1429.
مصرآبادی، ج. (1390). «بررسی روایی و پایایی شیوه‌های نمره‌گذاری آزمون‌های مبتنی بر نقشة مفهومی»، اندیشه‌های نوین تربیتی، 7(2)، ص 9ـ32.
معطری، م.، سلیمانی، س.، جمالی‌مقدم ن. و ف. مهبودی (1391). «تأثیر آموزش نقشة مفهومی بر «مهارت‌های تفکر نقادانة اختصاصی پرستاری» در دانشجویان پرستاری»، مجلة ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 12(10)، ص 756ـ767.
منصوریان، ی. (1392). «صد ویژگی کتاب‌های دانشگاهی کارآمد و اثربخش»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 29، ص 1ـ17.
مهدی‌زاده، ح.، لطفی، ف. و م. اسلام پناه (1391). «بررسی تأثیر نقشه‌های استدلالی بر تفکر نقادانة دانش‌آموزان»، فناوری آموزش، 7(2)، ص 153ـ160.
مهری‌نژاد، س. ا. (1386). «انطباق و هنجاریابی آزمون مهارت‌های تفکر نقادانة کالیفرنیا»، تازه‌های علوم‌شناختی، 9(3)، ص 63ـ72.
میک، یان (1393). پژوهش و نگارش کتاب درسی، ترجمة شهروز مرادزاده و رامین گلشائی، تهران: سمت.
 
American Psychological Association (2013). APA Guidelines for the Undergraduate Psychology Major: Version 2.0. Retrieved from http://www.apa.org/ed/precollege/ undergrad/index.aspx
Ausubel. D. P. (1962). “A subsumption theory of meaningful verbal learning and retention”, The Journal of General Psychology, 66: 213-224.
Behnke, Y. (2018). “Textbook effects and efficacy”, In: E. Fuchs & A. Bock (Eds.), The Palgrave Handbook of Textbook Studies, pp. 383-398, New York: Palgrave Macmillan.
Brown, T. R. (1967). Attitudes Toward Science and Critical Thinking Abilities of Chemistry and Non-chemistry Students in the Tacoma Public Schools, Unpublished PhD Dissertation, Oregon State University.
Carrington, M., Chen, R., Davies, M., & Kaur, J., & B. Neville (2011). “The effectiveness of a single intervention of computer-aided argument mapping in a marketing and a financial accounting subject”, Higher Education Research & Development, 30(3): 387-403.
Chen, S. L., Liang, T., Lee, M. L. & I. C. Liao (2011). “Effects of concept map teaching on students’ critical thinking and approach to learning and studying”, The Journal of Nursing Education, 50(8): 466-469.
Chiang, K., Fan, C., Liu, H. & G. Chen (2016). “Effects of a computer-assisted argument map learning strategy on sixth-grade students’ argumentative essay reading comprehension”, Multimedia Tools and Applications, 75(16): 9973-9990.
Cooper, J. L., Sidney, P. G. & M. W. Alibali (2017). “Who benefits from diagrams and illustrations in math problems? Ability and attitudes matter”, Applied Cognitive Psychology, 32(1): 24-38.
Davies, M. (2011). “Concept mapping, mind mapping and argument mapping: What are the differences and do they matter?”, Higher Education, 62: 279-301.
Dwyer, C. P. (2011). The Evaluation of Argument Mapping as a Learning Tool, Unpublished PhD dissertation, National University of Ireland.
Dwyer, C. P., Hogan, M. J. & I. Stewart (2012). “An evaluation of argument mapping as a method of enhancing critical thinking performance in e-learning environments”, Metacognition and Learning, 7(3): 219-244.
Dwyer, C. P., Hogan, M. J. & I. Stewart (2015). “The effects of argument mapping-infused critical thinking instruction on reflective judgement performance”, Thinking Skills and Creativity, 16: 11-26.
Easterday, M. W., Aleven, V., Scheines, R., & S. M. Carver (2009). “Constructing causal diagrams to learn deliberation”, International Journal of Artificial Intelligence in Education, 19: 425-445.
Eppler, M. J. (2006). “A comparison between concept maps, mind maps, conceptual diagrams, and visual metaphors as complementary tools for knowledge construction and sharing”, Information Visualization, 5: 202-210.
Facione, P. A. (1990). Critical Thinking: A Statement of Expert Consensus for Purposes of Educational Assessment and Instruction, California: California Academic Press.
Facione, P. A. (1991). Using the California Critical Thinking Skills Test in Research, Evaluation, and Assessment, California: California Academic Press.
Halpern, D. F. (2003). Thought and Knowledge: An introduction to Critical Thinking, 5th ed., New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Hansen, T. I. (2018). Textbook use. In: E. Fuchs & A. Bock (Eds.), The Palgrave Handbook of Textbook Studies, pp. 369-381, New York: Palgrave Macmillan.
Harrell, M., & Wetzel, D. (2015). Using argument diagramming to teach critical thinking in a first-year writing course, In M. Davies & R. Barnett (Eds.), The Palgrave Handbook of Critical Thinking in Higher Education, pp. 213-232, New York: Palgrave Macmillan.
Hatami, J., Ahmadzade, B. & E. Fathiazar (2013). “University professors’ views on the application of critical thinking on teaching process”, Research and Planning in Higher Education, 19(3): 103-119.
Hoffmann, M. H. G. (2015). “Changing philosophy through technology: Complexity and computer-supported collaborative argument mapping”, Philosophy & Technology, 28(2): 167-188.
Hoffmann, M. H. G. (2018). “Stimulating reflection and self-correcting reasoning through argument mapping: Three approaches”, Topoi, 37(1): 185-199.
Huang, M., Tu, H., Wang, W., Chen, J., Yu, Y., & C. Chou (2017). “Effects of cooperative learning and concept mapping intervention on critical thinking and basketball skills in elementary school”, Thinking Skills and Creativity, 23: 207-216.
Huang, Y., Chen, H., Yeh, M., & Y. Chung (2012). “Case studies combined with or without concept maps improve critical thinking in hospital-based nurses: A randomized-controlled trial”, International Journal of Nursing Studies, 49: 747-754.
Khodadady, E., & A. Ghanizadeh (2011). “The impact of concept mapping on EFL learners’ critical thinking ability”, English Language Teaching, 4(4): 49-60.
Knight, E. B., & E. L. Lee (2008). A Guide to Teaching Developmental Psychology, UK: Wiley-Blackwell.
Kohzadi, H., Azizmohammadi, F., & F. Samadi (2014). “Is there a relationship between critical thinking and critical reading of literary texts: A case study at Arak University (Iran)”, International Letters of Social and Humanistic Sciences, 33: 63-76.
Lee, W., Chiang, C., Liao, I., Lee, M., Chen, S., & T. Liang (2013). “The longitudinal effect of concept map teaching on critical thinking of nursing students”, Nurse Education Today 33: 1219-1223.
Magner, U. I. E., Schwonke, R., Aleven, V., Popescu, O. & A. Renkla (2014). “Triggering Situational Interest by Decorative Illustrations Both Fosters and Hinders Learning in Computer-Based Learning Environments”, Learning and Instruction, 29: 141-152.
Maneval, R. E., Filburn, M. J., Deringer, S. O. & G. D. Lum (2011). “Concept mapping: Does it improve critical thinking ability in practical nursing students?”, Nursing Education Perspectives, 32(4): 229-33.
Novak, J. D. & A. J. Cañas (2008). The Theory Underlying Concept Maps and How to Construct and Use Them, Pensacola: IHMC Florida Institute for Human and Machine Cognition.
Quitadamo, I. J. & M. J. Kurtz (2007). “Learning to improve: Using writing to increase critical thinking performance in general education biology”, CBE – Life Sciences Education, 6: 140-154.
Rapanta, C., & D. Walton (2016). “The use of argument maps as an assessment tool in higher education”, International Journal of Educational Research, 79: 211-221.
Scheuer, O., McLaren, B. M., Weinberger, A. & S. Niebuhr (2014). “Promoting critical, elaborative discussions through a collaboration script and argument diagrams”, Instructional Science, 42(2): 127-157.
Sinatra-Wilhelm, T. (2012). “Nursing care plans versus concept maps in the enhancement of critical thinking skills in nursing students enrolled in a baccalaureate nursing program”, Creative Nursing, 18(2): 78-84.
Van Gelder, T. (2005). Teaching critical thinking: Some lessons from cognitive science, College Teaching, 53(1): 41-46.
Van Gelder, T. (2015). “Using argument mapping to improve critical thinking skills”, In M. Davies & R. Barnett (Eds.), The Palgrave Handbook of Critical Thinking in Higher Education, pp. 183-192, New York: Palgrave Macmillan.
Wheeler, L. A. & S. K. Collins (2003). “The influence of concept mapping on critical thinking in baccalaureate nursing students”, Journal of Professional Nursing, 19(6): 339-346.
Yeh, S. S. (1998). “Validation of a scheme for assessing argumentative writing of middle school students”, Assessing Writing, 5(l): 123-l50.
Yue, M., Zhang, M., Zhang, C. & C. Jin (2017). “The effectiveness of concept mapping on development of critical thinking in nursing education: A systematic review and meta-analysis”, Nurse Education Today, 52: 87-94.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار