بازکاوی ابهام‌زایی نسبت‌به فلسفۀ غیبت با تأکید برکتاب مکتب در فرایند تکامل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی نوشیروانی، بابل، ایران

چکیده

نویسنده کتاب مکتب در فرایند تکامل با توجه به تخصص خود در شناخت متون کهن و تحت تأثیر مبانی و روش‌های تاریخ‌نگاری مدرن، در جهت تشکیک برخی از اعتقادات مهم شیعه بر آمده و با انتخاب گزینشی منابع تاریخی و با حذف پیش‌انگاره‌های ثابت‌شده در مباحثی از قبیل: نشان ‌دادن فلسفۀ غیبت، وقوع غیرمنتظرۀ‌ امر غیبت و کوتاهی امام در جهت حضور با وجود شرایط آماده، سعی در ترسیم چهرۀ معمولی از امام کرده است و به خواننده چنین القا می‌کند که بسیاری از اعتقادات شیعه نسبت‌به صفات فرابشری امامان، در طول تاریخ بر اثر عوامل مختلفی همچون در مَسند قدرت قرارگرفتن تشیّع و یا نقش غلات شکل گرفته است. این پژوهش که به روش توصیفی­تحلیلی با استقصای متن انجام شده، بر آن است تا بیان کند، این کتاب از داشتن اصل پیش‌انگارۀ صحیح کلامی که برای هر اثر تاریخی ضروری است بی بهره بوده و در گزارش و تحلیل تاریخ به عقاید صحیح اسلامی نیز دچار خلط فاحش شده و تا حدودی فاصله و شکاف عمیقی را با مبانی نظری اسلام شیعی ایجاد کرده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Re-examining the creation of ambiguity from the toward of Occultation based on the book of the"maktab-dar-farayand-takamol"

نویسنده [English]

  • hadi razaghi harekandehee
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, University
چکیده [English]

The author of the book "maktab-dar-farayand-takamol" considering his expertise in the knowledge of ancient texts, and influenced by the principles and methods of modern historiography aims to question some important Shiite beliefs and with the selective selection of historical sources and by removing the established preconceptions in topics such as: showing the philosophy of Occultation, the unexpected occurrence of absenteeism and the imam's lack of presence in spite of ready conditions; He has tried to draw a normal face of Imam and he suggests to the reader that many Shiite beliefs about the superhuman qualities of imams have been formed throughout history due to various factors such as: the power of Shiism or the role of ghulāt (exaggerators). This research, which is written in a descriptive-analytical method and by examining the text; intends to state that this book has not benefited from having the principle of correct verbal preconceptions, which is necessary for a historical work and in the report and analysis of history about correct Islamic beliefs, there has been a gross confusion about correct Islamic beliefs and it has created some distance and a deep gap with the theoretical foundations of Shiite Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shia
  • Mahdism
  • Occultation
  • school
  • evolution
ابن شعبه حرانى، ح. (1363ق). تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه و آله. قم: جامعۀ مدرسین.
ابن شهرآشوب، ر. (1369ق)‌.‌ متشابه القرآن و مختلفه. قم: بیدار.
الإربلی، أ. (1405ق). کشف الغمه فی معرفه الأئمه. بیروت: ناشر دار الأضواء.
آل محسن، ع. (1382). مسائل خلافیه و الرأی الحق فیها. تهران: مشعر.
بحرانی، ه. (۱۴۱۶ق) البرهان فی تفسیرالقرآن. تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیه مؤسسة البعثه. تهران: بنیاد بعثت.
جواد، ع. (بی‌تا). سلسه نقدهای خود بر کتاب مکتب در فرآیند تکامل . امامت‌پژوهی، 7.
خزاز رازی، ع. (۱۴۰۱ق). کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر. تصحیح: ع. حسینی کوهکمری. قم: بیدار.
سبحانی، ج. (1386). سیماى عقاید شیعه. ترجمۀ ج. محدثی. قم: دارالحدیث.
شریف لاهیجی، م. (۱۳۷۳). تفسیر شریف لاهیجی. تحقیق: م. ارموی. تهران: دفتر نشر داد.
صافی گلپایگانی، ل. (۱۳۸۰). منتخب الأثر فی أحوال الإمام الثانی عشر. قم: نشر دفتر آیت الله صافی.
صدوق، م. (1413 ق‌) من لا یحضره الفقیه،. مصحح: ع.ا. غفارى. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه. ‌
صدوق، م.(۱۴۰۵ق). کمال‌الدین و تمام النعمة. تحقیق، تصحیح و تعلیق: ع.ا. الغفاری. قم: جامعۀ مدرسین.
طبرسی، ف. (۱۴۱۷ق). اعلام الوری باعلام الهدی. قم: نشرآل البیت.
طیب، ع. (۱۳۷۸). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات اسلام.
عروسی حویزی، ع. (۱۴۱۵ق). تفسیر نورالثقلین. تحقیق: س.ه. رسولی محلاتی. قم: اسماعیلیان.
فقهی‌زاده، ع.ه.، و امیری، م.م. (1394). تحلیل انتقادی دیدگاه مدرسی در کتاب «مکتب در فرایند تکامل» درمورد احادیث. پژوهشهای قرآن و حدیث، 1، 82­92.
فیض کاشانی، م. (۱۴۱۸ق). الاصفی فی تفسیرالقرآن. تحقیق: م.ح. درایتی و م.ر. نعمتی. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
قمی، ع. (1430ق). سفینة البحار و مدینة الحکم و الأثار. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
قمی، م. (۱۳۶۸). کنزالدقائق و بحر الغرائب. تحقیق: ح. درگاهی. تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
قندوزی، س. (۱۴۱۶ق). ینابیع الموده لذوی القربی. قم: اسوه.
مجلسی، م. (1983م). بحار الانوار. بیروت: مؤسّسه الوفاء.
 مدرسی طباطبایی، ح.(۱۳۸۹). کتاب مکتب در فرایند تکامل با نظری بر تطور مبانی. ترجمۀ ه. ایزدپناه. تهران: کویر.
مکارم شیرازى، ن. (1427 ق)‌. دائرة المعارف فقه مقارن‌. قم: مدرسۀ الامام على بن ابى طالب (ع).
موسوی، س.م. (1396). از غلو تا تقصیر. تأملی در کتاب مکتب در فرآیند تکامل. پژوهش‌های فلسفی­کلامی، 1، 164­185.
نهج البلاغه (1387ق). جمع الشریف الرضی. ضبط ص. صالح. بیروت: مؤسّسه الوفاء.