شاخص‌ها و مؤلفه‌های شایستگی مؤلفان کتب درسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران

2 دانشیار مطالعات برنامه درسی، گروه علوم تربیتی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران

3 استادیار گروه علوم تربیتی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

4 استادیار گروه علوم تربیتی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی  شایستگی‏های مؤلفان کتب درسی بود. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتزپژوهی بود. جامعۀ پژوهش تمام مقالاتی هستند (124 مقاله) که از سال 1390 تا 1400ش و 2007 تا 2022 م درمورد شایستگی‏های مؤلفان کتب درسی ارائه شده‏اند. نمونۀ پژوهش سی مقاله بود که این تعداد براساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده‏ها و به‌صورت هدفمند انتخاب شده‏اند. داده‏های پژوهش با استفاده از تحلیل کیفی مقالات مورد مطالعه، گردآوری شده‏اند. تجزیه و تحلیل داده‏ها با استفاده از الگوی شش مرحله‏ای روبرتس بوده است. ابعاد توسعۀ حرفه‏ای معلمان در سه بُعد، سیزده عامل و 77 مقوله شامل بُعد شایستگی‏های عمومی(مهارت‏های ادراکی، مهارت‏های شناختی، انگیزش و توسعه‌یافتگی)؛ بُعد شایستگی‏های تخصصی (سواد اطلاعاتی، مهارت‏های حرفه‏ای­ تخصصی تألیف، مهارت‏های روان‏شناختی، آشنایی با قوانین تألیف و مدیریت دانش پداگوژیک) و بُعد تعهد (تعهد حرفه‏ای، اخلاقی، اجتماعی، ملی و دینی) طبقه‌بندی شدند. نتایج نشان داد که برای تألیف مناسب کتب درسی مؤلفان نیاز به شایستگی‏های عمومی، تخصصی و تعهدی نسبت‌به حرفه خود دارند. شایستگی‏های مؤلفان در تمام ابعاد سه‌گانه نیازمند نگاهی فراسازمانی و ملی است تا بتوان به اهداف بهسازی منابع آموزشی دست یافت. ازاین‌رو توجه به این دست شایستگی‏ها برای مؤلفان با توجه به اهمیت و جایگاه محتوای رسمی که در کشور ما در غالب کتاب در مدارس و دانشگاه‏ها ارائه می‏شود، از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Competency indicators and components of authors

نویسندگان [English]

  • Mojde Sadat Tabatabai 1
  • Hossain Momenimahmouei 2
  • Ahmad akbari 3
  • Turaj Falal mehne 4
1 Doctoral student of Curriculum Planning, Educational Sciences Department, Torbat Heydarieh Branch, Islamic Azad University, Torbat Heydarieh, Iran
2 Associate Professor of Curriculum Studies, Department of Educational Sciences, Torbet Heydarieh Branch, Islamic Azad University, Torbet Heydarieh, Iran
3 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
4 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Torbet Heydarieh Branch, Islamic Azad University, Torbet Heydarieh, Iran
چکیده [English]

The purpose of the current research was to investigate the competencies of textbook authors. The approach of the current research was qualitative and its method was research synthesis. The research community is all articles (124 articles) that have been presented from 1390 to 1400 AD and from 2007 to 2022 AD regarding the competencies of textbook authors. The sample of the research was 30 articles, which were selected based on thematic monitoring, theoretical data saturation, and purposefully. The research data have been collected using the qualitative analysis of the studied articles. By analyzing the data using the coding approach, the dimensions of teachers' professional development in 3 dimensions, 13 factors and 77 categories including the dimension of general competencies (cognitive skills, cognitive skills, motivation and development) ; The dimension of specialized competencies (information literacy, professional-specialized authoring skills, psychological skills, familiarity with the rules of authoring and pedagogical knowledge management) and the dimension of commitment (professional, ethical, social, national and religious) were classified. The results showed that in order to write appropriate textbooks, the authors need general, specialized and commitment skills towards their profession. Competencies of the authors in all three dimensions require a trans-organizational and national perspective in order to achieve the goals of improving educational resources. Therefore, it is of particular importance for authors to pay attention to these kinds of qualifications, considering the importance and position of the official content that is presented in the majority of books in schools and universities in our country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Professional qualifications
  • authors
  • textbooks

مراجع

اصابت طبری، ا.، نوریان، م.، آرمند، م.، و نوروزی، د. (1399). سنتزپژوهی ویژگی‌های کتاب درسی دانشگاهی. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 24(46)، 114­145.
بیطرفان، ف.، سجودی، م.، و د.، م. (1399). بررسی موانع اجرایی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش براساس مدل فولن: موردکاوی ساحت تربیت زیبایی‌شناختی و هنری. پژوهش در برنامه ریزی درسی، 17(67)، 90­110.
حسین زاده، خ.، موسوی باردئی، ا.، و حبیبی.، ر. (۱۳۹۹). نقد و تحلیل محتوای کتاب درسی روش تفسیر قرآن. پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، ۲۰ (۸۱)، ۹۷­۱۲۶.
حسینی، م. (1399). نقدی بر کتاب برنامۀ درسی در دوره متوسطه. پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، 20(86)، 21­47. magiran.com/p2216244
رضاعلی، ر. (1395). مشارکت 1500 معلم در اعتبارسنجی کتاب‌های درسی. ویژه‌نامة تجلیل از مؤلفان کتاب‌های درسی.
روان، ا. (1392). بررسی مبانی، اصول و فرایند تألیف کتاب‌های درسی دورۀ ابتدایی در نظام آموزش و پرورش ایران. تربیت اسلامی، 7(15)، 163­191.
سید قطبی، م. (1390). نقش و جایگاه کتاب‌های درسی و غیردرسی و کتابخانه‌های آموزشگاهی در نظام آموزشی ایران و جهان: مروری بر متون. شمسه: نشریۀ الکترونیکی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، 3(10­11)، 1­18.
شهلایی، ه.، صفرنواده، م.، آرمند، م.، و موسی‌پور، ن. (1400). شناسایی ویژگی‌های کتاب درسی دانشگاهی به‌منظور طراحی الگو با رویکردکیفی فراترکیب. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 25(48)، 88­118.
صادقیان، ن. (1395). ویژگی­های اختصاصی کتاب درسی. دفتر تألیف کتاب­های درسی. تهران: سازمان پژوهش و تدوین کتب دانشگاهی(سمت).
عطار، ش.، ناطقی، ف.، عرفانی، ن. (1399). ارزیابی کارکرد مولفان کتاب های درسی پیام های آسمانی بر مبنای رویکرد تبیین ارزش‌ها در تربیت اخلاقی. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۵ (۳)، ۱۳۰­۱۲۳.
فانیدپور، ح.، نیلی، م.، وکارآمد، ح. (1399). مؤلفه‌های مؤثر در تألیف محتوای کتاب درسی در حوزه‌های علمیۀ خواهران: مطالعه کیفی. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 24(46)، 255­280.
فتحی واجارگاه، ک. (1395). اصول و مفاهیم اساسی برنامه‌ریزی درسی. انشارات علم استادان: تهران.
قاسم‌پور مقدم، ح.، نقی‌زاده انهر، ح.، و مظاهری، ع. (1392). تحلیل محتوای علوم تجربی ششم دبستان به روش ویلیام رومی. پنجمین همایش ملی آموزش. تهران: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
کاظم‌پور، ا.، و غفاری، خ. (1390). امکان‌‌سنجی استقرار نظام آموزش ضمن خدمت مجازی در دانشگاه آزاد اسلامی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(5)، 167­193.
کرمی، م.، حجازی، ز.، و طباطبایی، م. (1395). شناسایی، مقایسه و تحلیل گرایش­های موضوعی غالب و غایب در کتاب­های درسی دانشگاهی رشتۀ مطالعات برنامۀ درسی در ایران و جهان. نشریه پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 20(1)، 48­63.
مرزوقی، ر.، جهانی، ج.، عصاره، ع.، صادقیان، ن. (1399). طراحی راهنمای عمومی تألیف کتاب‌های درسی و ویژگی‌های کتاب درسی مطلوب در دورة ابتدایی: یک مطالعة کیفی. نوآوری‌های آموزشی، 19(4)، 155­184.
مظاهری، ح. (1395). جایگاه دانش‌آموزان در تدوین برنامه‌های درسی و محتوای آموزشی. ویژه نامة تجلیل از مؤلفان کتاب­های درسی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، 9، 44­55.
نصراللهی‌نیا، ف.، و علم‌الهدی، ج. (1399). بازنگری و ارائه برنامۀ درسی پیشنهادی رشتۀ علوم تربیتی در دورۀ کارشناسی ارشد (مورد مطالعه: گرایش مدیریت و برنامه‌ریزی آموزش عالی). مطالعات برنامۀ درسی آموزش عالی، 11(21)، 97­138.
نوریان، م. (1394). روش­های ارزشیابی کتاب­های درسی با تأکید بر تحلیل محتوای کمی و کیفی. تهران: شورا.
یارمحمدیان، م. (1394). مبانی و اصول برنامه‌ریزی درسی. تهران: یادوارۀ کتاب.
 
Ahlin Marceta, J. (2021). Respect the author: a research ethical principle for readers. Journal of Academic Ethics, 19(2), 24-48.
Aldahmash, A. H., & Omar, S. H. (2021). Analysis of activities included in Saudi Arabian chemistry textbooks for the inclusion of argumentation-driven inquiry skills. Studies in Educational Evaluation, 68, 100-125..
Al-Qatawneh, S. S., Alsalhi, N. R., Eltahir, M. E., & Siddig, O. A. (2021). The representation of multiple intelligences in an intermediate Arabic-language textbook, and teachers’ awareness of them in Jordanian schools. Heliyon, 7(5), 138-149.
Arvisais, O., Bruyère, M. H., Chamsine, C., & Mahhou, M. A. (2021). The educational intentions of the Islamic State through its textbooks. International Journal of Educational Development, 87, 489-506.
Bogavac, D. Kovacevic, J. & Radovanovic, I. (2016). "Quality lifelong education: Computer and/or a textbook". The Anthropologist, 24(1): 75-82.
Carmiol, A. M., Sparks, A., & Conejo, L. D. (2022). Book sharing and reminiscing: Caregivers’ conversational style and children's language and literacy development in low-income Costa Rican families. Early Childhood Research Quarterly, 60, 110-125.
Chou, H. Y., Lau, S. H., Yang, H. C., & Murphey, T. (2007). Students as Textbook Authors. English Teaching Forum, 45(3), 18-21. 
Dillard-Wright, J., & Gazaway, S. (2021). Drafting a diversity, equity, and inclusion textbook inventory: Assumptions, concepts, conceptual framework. Teaching and Learning in Nursing, 16(3), 247-253.
Dobrescu, L. I., Luca, M., & Motta, A. (2013). What makes a critic tick? Connected authors and the determinants of book reviews. Journal of economic behavior & organization, 96, 85-103.
Durling, D. (2022). Review of The Legal Design Book: Doing Law in the 21st Century. by Astrid Kohlmeier and Meera Klemola.
Durrani, N., CohenMiller, A., Kataeva, Z., Bekzhanova, Z., Seitkhadyrova, A., & Badanova, A. (2022). ‘The fearful khan and the delightful beauties’: The construction of gender in secondary school textbooks in Kazakhstan. International Journal of Educational Development, 88, 102-128.
Gardiner, E., Ronald, G. M. (2010). The Electronic Book. In Suarez, Michael Felix.
Hopkins, L., Saciragic, L., Kim, J., & Posner, G. (2016). The hidden curriculum: exposing the unintended lessons of medical education. Cureus, 8(10), 25-46.
Jaeger, E. (2021). Friends and authors: Spontaneous co-composing in a writing workshop. Journal of Early Childhood Literacy, 21(2), 177-207.
Jones, E. P., Nelson, N. R., Thorpe, C. T., Rodgers, P. T., & Carlson, R. B. (2022). Use of journal clubs and book clubs in pharmacy education: A scoping review. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 14(1), 110-119.
Jou, Y. (2017). Hidden challenges of tasks in an EAP writing textbook: EAL graduate students' perceptions and textbook authors’ responses. Journal of English for Academic Purposes, 30, 13-25.
Kaczmarczyk, A., & Adams, B. (2021). Expanding Stories with Author’s Notes in Culturally Authentic Picture Books. The Reading Teacher, 75(2), 219-225.
Kim, M., Wagner, D., & Jin, Q. (2021). Tensions and hopes for embedding peace and sustainability in science education: stories from science textbook authors. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education, 21(3), 501-517.
Krause, U., Béneker, T., & van Tartwijk, J. (2022). Geography textbook tasks fostering thinking skills for the acquisition of powerful knowledge. International Research in Geographical and Environmental Education, 31(1), 69-83.
Lee, B., Fenoff, R., & Paek, S. Y. (2019). Correlates of participation in e-book piracy on campus. The Journal of Academic Librarianship, 45(3), 299-304.
Lee, J. & Catling, S. (2016). Some perceptions of English geography textbook authors on writing textbooks. International Research in Geographical and Environmental Education, 25(1), 50-67.
Lee, J. Catling, S. Kidman, G. Bednarz, R. Krause, U. Martija, A. A. ... & Zecha, S. (2021). A multinational study of authors’ perceptions of and practical approaches to writing geography textbooks. International Research in Geographical and Environmental Education, 30(1), 54-74.
Lee, J., & Catling, S. (2017). What do geography textbook authors in England consider when they design content and select case studies?. International Research in Geographical and Environmental Education, 26(4), 342-356.
Lee, J., Catling, S., Kidman, G., Bednarz, R., Krause, U., Martija, A. A., & Zecha, S. (2021). A multinational study of authors’ perceptions of and practical approaches to writing geography textbooks. International Research in Geographical and Environmental Education, 30(1), 54-74.
Madusise, S. (2020). Affordances for connecting culture and Mathematics: Moving from curriculum to school textbooks. Educational Research and Reviews, 15(9), 564-574.
Mioramalala, S. A., Bruand, P. E., Ratsimbasoa, A., Rafanomezantsoa, R. M., Raharinivo, Vincent, C., & Raharivelo, A. (2021). Effects of an educational comic book on epilepsy-related knowledge, attitudes and practices among schoolchildren in Madagascar. Epilepsy Research, 176(8), 106-137.
Orfan, S. N., Noori, A. Q., & Akramy, S. A. (2021). Afghan EFL instructors’ perceptions of English textbooks. Heliyon, 7(11), e08340.
Otto, M. (2018). Textbook authors, authorship, and author function. Palgrave handbook of textbook studies, 6(8), 95-102.
Oxford Dictionaries, 2018.
Peti-Stantić, A., Keresteš, G., & Gnjidić, V. (2021). Can textbook analysis help us understand why Croatian students seldom read their textbooks?. Technology, Knowledge and Learning, 26(2), 293-310.
Savasci-Acikalin, F. (2021). How Middle School Students Represent Phase Change and Interpret Textbook Representations: a Comparison of Student and Textbook Representations. Research in Science Education, 51(6), 1651-1685.
Sikorova, Z. (2011). The role of textbooks in lower secondary schools in the Czech Republic. IARTEM e-Journal, 4(2), 1-22.
Syeed, E. (2018). Conflict between covers: Confronting official curriculum in Indian textbooks. Curriculum Inquiry, 48(5), 540-559.
Tawfik, A. A., Graesser, A., & Love, J. (2020). Supporting project-based learning through the Virtual Internship Author (VIA). Technology, Knowledge and Learning, 25(2), 433-442.
Todorinova, L., & Wilkinson, Z. T. (2020). Incentivizing faculty for open educational resources (OER) adoption and open textbook authoring. The Journal of Academic Librarianship, 46(6), 102-120.
Tsagari, D., & Sifakis, N. C. (2014). EFL course book evaluation in Greek primary schools: Views from teachers and authors. System, 45(12), 211-226.
Vassiliou, M., Rowley, R. (2008). Progressing the fefinition of ebook. Library Hi tech, 26(3), 355-368.
Zhang, L., Zhang, Y., & Cao, R. (2022). “Can we stop cleaning the house and make some food, Mum?”: A critical investigation of gender representation in China's English textbooks. Linguistics and Education, 69(8), 451-470.
 
پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی
دوره 26، شماره 51
اسفند 1401
صفحه 270-294

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار