تحلیل بازنمایی «نقاشی انقلاب» در کتاب‏های دانشگاهی با رویکرد تاریخ فرهنگی (نمونۀ موردی: کتاب تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر؛ سازمان سمت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکترا، تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 استادیار گروه هنر اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

3 استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

«نقّاشی» از هنرهای فعّال در پیروزی انقلاب اسلامی ایران، واجد ابعادی است که بخشی از هویت «هنر انقلاب» را شکل می‏دهد. از سویی «هنر انقلابی» گونه‌ای زیبایی‌شناسی بصری نیز هست که با مفاهیم برآمده از ایدئولوژی انقلابی درهم تنیده شده. بنابراین اینکه چگونه تاریخِ شکل‌گیری، تداوم و تحول هنر انقلاب روایت شود، قلمرو پژوهشی است که برای شناخت و تبیین تاریخ فکری و فرهنگی ایران در نسبت با ایدئولوژی انقلاب و تاریخِ آن اهمیت می‏یابد. از آنجا که کتاب های درسی در آموزش عالی یکی از موقعیت‌های روایت تاریخ هنر انقلاب‌اند و یکی از اهدافشان، انتقال دانش و یاددهی فهم انتقادی معرفی می‌شود، این پرسش مطرح است که «تاریخ نقّاشی انقلاب اسلامی ایران» چگونه در کتاب‌های درسی بازنمایی و روایت شده است؟ رویکرد «تاریخ فرهنگی» که اساس آن بر واسازی متن تاریخی و برساخت روایی تاریخ برای بازیابی مواضع فرهنگی مؤلفان دربارۀ گذشته است، پاسخ‌گویی به این پرسش را ممکن می سازد. نتایج به‌دست آمده از مطالعه بر نمونۀ موردی: کتاب تاریخ نقّاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر نوشتۀ مرتضی گودرزی (دیباج)  در سازمان سمت، نشان می‏دهد مؤلف در پرداختن به خاستگاه، اصول، مبانی نظری، زبان، سبک و فرم در نقاشی انقلاب به روایت زمان‏مند، مستند، مستدل، مبتنی‌بر ارکان تاریخی دست نزده و بر روایت استحاله یا روی‏برگرداندن عمدۀ نقاشان انقلاب از نقاشی انقلاب تأکید می‏کند. چه آنکه با قرارگرفتنِ پشت نقل‏قول‏های مکرر، به الگوی «مؤلف پنهان یا پشت سایه‏ها» نزدیک شده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Analysis of representation of revolution painting in academic books with cultural history approach (Case study: The book of Iranian painting since beginning to contemporary age: Samt publication)

نویسندگان [English]

  • Alireza Karimi 1
  • Morteza Afshari 2
  • Zohair Siamian Gorji 3
1 Phd student of Analytical and Historical of Islamic Art in Shahed University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor/ Faculty of Art/ Shahed University/ Tehran/ Iran
3 Assistant Professor/Faculty of Literature & Humanity Science/ Shahid Beheshti University/ Tehran/ Iran
چکیده [English]

The Painting is one of the active arts in the victory of the Islamic Revolution of Iran has dimensions that formed section of "revolutionary art". On the other hand, "revolutionary art" is a kind of visual aesthetics that is intertwined with concepts derived from revolutionary ideology; Therefore, how the history of the formation, continuity and evolution of revolution art is narrated is a field of research that is important for recognizing and explaining the intellectual and cultural history of Iran in relation to the ideology of the revolution and its history. In the textbooks in higher education are one of the opportunities to narrate the history of revolutionary art and one of their goals is to transfer knowledge and teach critical understanding, the question arises as to how the "History of Painting of the Islamic Revolution of Iran" in books. Has the lesson been represented and narrated? The "cultural history" approach, which is based on deconstructing the historical text and constructing the narrative of history to retrieve the authors' cultural positions on the past, makes it possible to answer this question. The results of the study on a case study: The book "History of Iranian Painting from the beginning to the present" written by "Morteza Goodarzi" in Samat Publications indicated that the narrations of "Origin, Principles and Theoretical Foundations of Revolutionary Painting", "Language," Style and Form in Revolution Painting "and" Transformation in Revolution Painting and Painters "are represented by the author.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Iranian Islamic revolution painting"
  • "Cultural history"
  • "Historical narration"
  • "Textbooks"
  • "Transformation"

مراجع

آرمند، م. (۱۳۷۲). آشنایی با ساختار و عملکرد سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم انسانی و اسلامی (سمت). پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 3، 125ـ138.
آغداشلو، آ. (بی‌تا). دیدن این همه نقاشی بد، طاقت می خواهد. ایران.
‏‫ابراهیمی، م. (۱۳۷۷). مسائل و مشکلات آموزشی دانشگاهی به‌ویژه سینما و تئاتر. جلوۀ هنر، 12 و 13، 40ـ47.
‏‫احمدزاده، م.ا. (۱۳۹۹). درآمدی بر روش‌شناسی و حوزه‌های مطالعاتی تاریخ فرهنگی (مجموعه مقالات). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
‏‫احمدی، ب. (۱۳۸۷). رسالۀ تاریخ: جستاری در هرمنوتیک تاریخ. مرکز.
‏‫احمدی، ح. (۱۳۹۸). تاریخ فرهنگی: معرفت‌شناسی و روش‌شناسی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
‏‫استنفورد، م. (۱۳۹۵). درآمدی بر تاریخ پژوهی. تهران: سمت و دانشگاه امام صادق.
‏‫اسکندری، ا. (۱۳۹۶). نقاش انقلاب.تهران: سروش.
‏‫افسریان، ا. (۱۳۹۷). در جست‌وجوی زمان نو: درآمدی بر تاریخ انتقادی هنر معاصر ایران. تهران: حرفۀ هنرمند.
‏‫ایگرس، گ. (۱۳۹۶). تاریخ نگاری در قرن بیستم از عینیت علمی تا چالش پسامدرن. ترجمۀ م.ا. باسط. تهران: سمت.
‏‫بارو، ج. (۱۳۹۹). تاریخ تاریخ ها. ترجمۀ ح. افشار. تهران: نشر مرکز.
‏‫بلک، ج.، و مکرایلد، د. (۱۳۹۰). مطالعۀ تاریخ.  ترجمۀ م.ت. ایمان‌پور. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
‏‫توکلی طرقی، م. (۱۳۸۲). تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ. تهران: تاریخ ایران.
‏‫تیمینز، ج. ورنون، ک.، و کینیلی، ک. (۱۳۹۸). تاریخ و یادگیری آن. ترجمۀ م. غفوری. تهران:  سمت.
‏‫جتکینز، ک. (۱۳۹۳). بازاندیشی تاریخ. ترجمۀ ح. نوذزی. تهران: آگه.
‏‫جمشیدی، ف.، و صیامیان گرجی، ز. (۱۳۹۱). روایت و واقعیت در تاریخ نگاری. کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، 170، 25.
‏‫حامدی، م.ح. (۱۳۸۲). جای خالی گذشته: نقدی بر آخرین نمایشگاه نقاشی مرتضی اسدی. تندیس، 9،14.
‏‫خمینی، ر. (۱۳۶۷). صحیفۀ امام (ج 21). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
‏‫رجبی، م.ع. (۱۳۹۶). شهود و شاهد در نقاشی انقلاب و جنگ.
‏‫رشیدی، صادق. (۱۳۹۶). هنر پیرااسلامی: تحلیل انتقادی گفتمان‌های مسلط در مطالعات هنر اسلامی. تهران: علمی و فرهنگی.
‏‫رهنورد، ز. (۱۳۷۹الف‌). مکتب هنر انقلاب. فصلنامۀ هنرهای تجسمی، 9، 12.
‏‫رهنورد، ز. (۱۳۷۹ب‌). هنر انقلاب اسلامی. فصلنامۀ هنرهای تجسمی، 9، 18.
‏‫سلطانی، ا. (۱۳۹۳). تحلیل نظریۀ برنامۀ درسی در کتب دانشگاهی ایران. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 34، 28ـ50.
‏‫شوهانی، س. (۱۳۸۹). پارادایم تاریخ‌نویسی در ایران: الگویی از تاریخ‌نگاری هزار ساله (از اواخر قرن سوم تا برآمدن جنبش مشروطه‌خواهی). مطالعات تاریخ اسلام، 6(2)، 75ـ102.
‏‫صادقی، ح. (۱۳۹۸). هانیبال الخاص و نقاشی سوسیالیستی.
‏‫صیامیان گرجی، ز.، و حیدری‌نسب، ف. (۱۳۹۳). بررسی انتقادی بازنمایی شخصیت ابن مقفع در روایت تاریخ‌نگاری ملی‌گرایانۀ عصر پهلوی. مطالعات تاریخ فرهنگی، 22، 77ـ98.
‏‫قدیری قیداری، ع.، و برهمند، غ.ر. (۱۳۹۳). تداوم و تحول تاریخ‌نویسی در ایران عصر قاجار. تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
‏‫قدیمی‌قیداری، ع. (۱۳۹۶). کتاب تاریخ نویسی در ایران. تهران: سمت.
‏‫کشمیرشکن، ح. (۱۳۹۶). کنکاشی در هنر معاصر ایران. اول. تهران: نظر.
‏‫گامبریج، ا. (۱۳۷۹). تاریخ هنر. تهران: نشر نی.
‏‫گودرزی (دیباج)، م. (۱۳۸۴). تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر. تهران: سمت.
‏‫گودرزی، م. (۱۳۸۰). جست‌وجوی هویت در نقاشی معاصر ایران. تهران: علمی و فرهنگی.
‏‫گودرزی (دیباج)، م. (۱۳۸۷). نقاشی انقلاب: هنر متعهد اجتماعی، دینی در ایران. تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.
‏‫لیمن، ا. (۱۳۹۵). درآمدی بر زیباشناسی اسلامی. ترجمۀ م.ر. ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
‏‫مانزلو، آ. (۱۳۹۵). واساخت تاریخ.  ترجمۀ م. مرادی سه ده. تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
‏‫متین، ا. (۱۴۰۰). هم شرقی هم غربی. ترجمۀ ح. فشارکی. تهران: شیرزه.
‏‫مکالا، س. (۱۳۹۵). بنیادهای علم تاریخ: چیستی و اعتبار شناخت تاریخی. ترجمۀ ا. گل‌محمدی. تهران: نشر نی.
مک رایلد، د.، و تیلور، آ. (۱۳۹۷). نظریۀ اجتماعی و تاریخ اجتماعی. تهران: سمت.
ملایی توانی، ع.ر. (۱۳۹۶). گفتمان تاریخ‌نگاری رسمی دورۀ پهلوی پیرامون رضاشاه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ملکی، ح. (۱۳۸۵). مبانی و معیارهای نقد کتاب درسی دانشگاهی. سخن سمت، 17، 9ـ20.
نوروززاده، ر.،و رضایی، ن. (۱۳۸۸). پیش‌بایسته‌ها و الزامات کتاب درسی دانشگاهی. عیار، 23، 117ـ138.
وحیدزاده، م.ر. (۱۳۹۶). سبک‌شناسی هنر انقلاب اسلامی. تهران: سورۀ مهر.
 
 
Urls:
url1: httplilit.ir163181
url2:httpswww.gisoom.combook1831847%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار